ἄγνυμι
Αρχαία ελληνικά (grc)
επεξεργασία| Αρχικοί χρόνοι |
Φωνή Eνεργητική |
Φωνή Μέση & Παθητική |
|---|---|---|
| Ενεστώτας | ἄγνυμι & ἀγνύω | -ἄγνῠμαι |
| Παρατατικός | ||
| Μέλλοντας | -ἄξω | |
| Αόριστος | -ἔαξα, ἦξα | ἐάγην |
| Παρακείμενος | ἔᾱγα | |
| Υπερσυντέλικος | ||
| Συντελ.Μέλλ. |
Ετυμολογία
επεξεργασία
- ἄγνυμι < πιθανόν συγγενές του ῥήγνυμι, ρίζα -Fαγ- ή -αγ- και πρόσφυμα -νυ- (ἄγνυμι) ή κατά τα βαρύτονα, ἀγνύω
Ρήμα
επεξεργασία
ἄγνυμι (απαντά συνήθως ως σύνθετο κατάγνυμι)
- συντρίβω, σπάζω, κομματιάζω
- ※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 4 (Δ. Ὁρκίων σύγχυσις. Ἀγαμέμνονος ἐπιπώλησις.), στίχ. 214 (213-214)
- αὐτίκα δ᾽ ἐκ ζωστῆρος ἀρηρότος ἕλκεν ὀϊστόν· | τοῦ δ᾽ ἐξελκομένοιο πάλιν ἄγεν ὀξέες ὄγκοι.
- κι ευθύς από την ζώνην την δυνατήν ετράβηξε το βέλος· | και ως τραβούσε, γυρτές οπίσω εκόπηκαν οι μυτερές αγκίδες.
- Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr
- αὐτίκα δ᾽ ἐκ ζωστῆρος ἀρηρότος ἕλκεν ὀϊστόν· | τοῦ δ᾽ ἐξελκομένοιο πάλιν ἄγεν ὀξέες ὄγκοι.
- ※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 3 (γ. Ἰθακησίων ἐκκλησία καὶ Τηλεμάχου ἀποδημία.), στίχ. 298 (298-299)
- ἀτὰρ νῆάς γε ποτὶ σπιλάδεσσιν ἔαξαν | κύματ᾽·
- τα πλοία όμως έγιναν συντρίμμια πάνω στα βράχια | από τα κύματα.
- Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr
- ἀτὰρ νῆάς γε ποτὶ σπιλάδεσσιν ἔαξαν | κύματ᾽·
- ※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 11 (λ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Νέκυια.), στίχ. 65 (62-65)
- Κίρκης δ᾽ ἐν μεγάρῳ καταλέγμενος οὐκ ἐνόησα | ἄψορρον καταβῆναι ἰὼν ἐς κλίμακα μακρήν, | ἀλλὰ καταντικρὺ τέγεος πέσον· ἐκ δέ μοι αὐχὴν | ἀστραγάλων ἐάγη, ψυχὴ δ᾽ Ἄϊδόσδε κατῆλθε.
- στης Κίρκης το παλάτι, στον ύπνο βυθισμένος πλάγιασα στο δώμα, | κι ο νους μου σκοτισμένος δεν μ᾽ άφησε να κατεβώ την ίδια | σκάλα την ψηλή που ανέβηκα, γκρεμοτσακίστηκα με το κεφάλι | από τη στέγη· | έτσι, συντρίφτηκαν οι αστράγαλοι στον σβέρκο μου, κι ευθύς στον Άδη κατέβηκε η ψυχή μου.
- Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr
- Κίρκης δ᾽ ἐν μεγάρῳ καταλέγμενος οὐκ ἐνόησα | ἄψορρον καταβῆναι ἰὼν ἐς κλίμακα μακρήν, | ἀλλὰ καταντικρὺ τέγεος πέσον· ἐκ δέ μοι αὐχὴν | ἀστραγάλων ἐάγη, ψυχὴ δ᾽ Ἄϊδόσδε κατῆλθε.
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Εὐριπίδης, Ἑλένη, στίχ. 410 (409-410)
- ναῦς δὲ πρὸς πέτραις | πολλοὺς ἀριθμοὺς ἄγνυται ναυαγίων.
- Συντρίμμια | γίνηκε το καράβι μου στους βράχους.
- Μετάφραση (2006): Τάσος Ρούσσος, Αθήνα: ΟΕΔΒ @greek‑language.gr
- ναῦς δὲ πρὸς πέτραις | πολλοὺς ἀριθμοὺς ἄγνυται ναυαγίων.
- ※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 4 (Δ. Ὁρκίων σύγχυσις. Ἀγαμέμνονος ἐπιπώλησις.), στίχ. 214 (213-214)
- (μεταφορικά) διαχέω, διασκορπίζω
- ※ 7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, (αποδίδεται) Ἀσπὶς Ἡρακλέουςw, 279 (278-279)
- τοὶ μὲν ὑπὸ λιγυρῶν συρίγγων ἵεσαν αὐδὴν | ἐξ ἁπαλῶν στομάτων, περὶ δέ σφισιν ἄγνυτο ἠχώ·
- Οι άντρες κάτω απ᾽ τον ήχο των γλυκόφωνων συρίγγων αφήνανε φωνή | απ᾽ τα απαλά τους στόματα και γύρω τους η ηχώ σκορπούσε.
- Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr
- τοὶ μὲν ὑπὸ λιγυρῶν συρίγγων ἵεσαν αὐδὴν | ἐξ ἁπαλῶν στομάτων, περὶ δέ σφισιν ἄγνυτο ἠχώ·
- ※ 7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, (αποδίδεται) Ἀσπὶς Ἡρακλέουςw, 279 (278-279)
- ακολουθώ πορεία μη ευθεία, σπαστή, ελικοειδή
- ποταμὸς περὶ καμπὰς πολλὰς ἀγνύμενος
Συνώνυμα
επεξεργασίαΣύνθετα
επεξεργασίαδείτε και τα παράγωγά τους, όπως κάταγμα, κάταξις
Συγγενικά
επεξεργασίαΚλίση
επεξεργασίαΡηματικοί τύποι:
- ιωνικός τύπος : ενεργ. παρακ. με παθητική σημασία ἔηγα
- ἆξαι & ἄξαι: απαρέμφατο αορίστου
- ἆξον: προστακτική αορίστου
Πηγές
επεξεργασία
- ἄγνυμι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
- ἄγνυμι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.