ἐξαγγέλλω

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

ἐξαγγέλλω < ἐξ- + ἀγγέλλω

Ρήμα

ἐξαγγέλλω

1. γνωστοποιώ ειδήσεις (ιδιαίτερα ένα μυστικό ή μία πληροφορία)

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 6 (Ἐρατώ), 63.2

   καί τίς οἱ τῶν οἰκετέων ἐν θώκῳ κατημένῳ μετὰ τῶν ἐφόρων ἐξαγγέλλει ὥς οἱ παῖς γέγονε.

   Και, την ώρα που ο Αρίστων καθόταν σε συνεδρίαση με τους εφόρους, ένας από τους υπηρέτες του τού φέρνει το νέο, ότι απόχτησε αγόρι.

   Μετάφραση (1993): Ηλίας Σπυρόπουλος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

2. (για λιποτάκτες, προδότες) προδίδω
3. γνωστοποιώ σε όλους, διακηρύσσω, διαλαλώ, ανακοινώνω, ενημερώνω

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Πολιτεία, 10, 601e

   Οὐκοῦν ὁ μὲν εἰδὼς ἐξαγγέλλει περὶ χρηστῶν καὶ πονηρῶν αὐλῶν, ὁ δὲ πιστεύων ποιήσει;

   Εκείνος λοιπόν, σα γνώστης που είναι, του λέγει για τους καλούς και τους κακούς αυλούς, και ο άλλος με πεποίθηση στην εμπειρία εκείνου θα τους κατασκευάσει;

   Μετάφραση (στη δημοτική, χ.χ.): Ιωάννης Γρυπάρης. Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ, 2015 (στην καθαρεύουσα, 1911, Εκδ.Φέξη) @greek‑language.gr

   ※  1ος/2ος κε αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Θεμιστοκλῆς, 12.4

   κελεύσας λέγειν ὅτι Θεμιστοκλῆς ὁ τῶν Ἀθηναίων στρατηγὸς αἱρούμενος τὰ βασιλέως ἐξαγγέλλει πρῶτος αὐτῷ τοὺς Ἕλληνας ἀποδιδράσκοντας,

   του έδωσε διαταγή να πει ότι ο Θεμιστοκλής, ο στρατηγός των Αθηναίων, προτιμά να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του βασιλιά και γι᾽ αυτό σπεύδει να του κάμει γνωστό ότι οι Έλληνες σκέφτονται να φύγουν κρυφά,

   Μετάφραση (1965): Μιχ. Χ Οικονόμου. Αθήνα: ΟΕΔΒ & σε αγκύλες, χωρία που παραλήφθηκαν@greek‑language.gr

4. (στη μέση φωνή)
   1. διηγούμαι
   2. (+ απαρέμφατο) υπόσχομαι να κάνω
   3. εκφράζω, εκφέρω, λέγω
5. (στην παθητική φωνή) γνωστοποιούμαι, εκφράζομαι

   ※  4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοτέλης, Περὶ ποιητικῆς^(w, 1460b

   ταῦτα δ᾽ ἐξαγγέλλεται λέξει ἐν ᾗ καὶ γλῶτται καὶ μεταφοραὶ καὶ πολλὰ πάθη τῆς λέξεώς ἐστι·

   Όλα αυτά εκφράζονται με έναν λόγο που περιέχει και γλώσσες και μεταφορές και ποικίλες μεταβολές σε επιμέρους λέξεις

   Μετάφραση (2008): Δημήτριος Λυπουρλής, Θεσσαλονίκη:Ζήτρος @greek‑language.gr

6. (στην παθητική φωνή) (απρόσωπο) γνωστοποιείται, εκφράζεται

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 6 (Ἐρατώ), 26.1

   Ἱστιαίῳ δὲ τῷ Μιλησίῳ ἐόντι περὶ Βυζάντιον καὶ συλλαμβάνοντι τὰς Ἰώνων ὁλκάδας ἐκπλεούσας ἐκ τοῦ Πόντου ἐξαγγέλλεται τὰ περὶ τὴν Μίλητον γενόμενα.

   στον Ιστιαίο πάλι τον Μιλήσιο, που βρισκόταν στην περιοχή του Βυζαντίου κι αιχμαλώτιζε τα εμπορικά πλοία των Ιώνων που έβγαιναν από τον Εύξεινο Πόντο, ήρθαν τα νέα για τα γεγονότα της Μιλήτου.

   Μετάφραση (1993): Ηλίας Σπυρόπουλος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ξενοφῶν, Ἑλληνικά, 3, 2.18

   τὸν μὲν οὖν Φαρνάβαζον ἐξηγγέλλετο μάχεσθαι κελεύειν·

   Ταυτόχρονα μαθεύτηκε ότι ο Φαρνάβαζος ζητούσε να δώσουν μάχη.

   Μετάφραση (2012, 1η:1966): Ρόδης Ρούφος. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας @greek‑language.gr

Συγγενικά

• ἐξαγγελία
• ἐξάγγελος
• ἐξάγγελσις
• ἐξαγγελτικός
• ἐξάγγελτος
• προεξαγγέλλω

Κλίση

• → λείπει η κλίση

Πηγές

• ἐξαγγέλλω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἐξαγγέλλω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.