ἀνατάζω

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

ἀνατάζω < (κληρονομημένο) ελληνιστική κοινή ἀνετάζω

Ρήμα

ἀνατάζω (σε χρήση και σήμερα ως ιδιωματικό)

1. ανακρίνω
2. βασανίζω, τιμωρώ

   ※  12ος αιώνας, ⌘ Καλλίμαχος και Χρυσορρόη, ανωνύμου, έμμετρη μυθιστορία, στίχ. 508 (507-509)

   Λαβών τι κείμενον ἐκεῖ λεπτὸν λυγώδες ξύλον
   ἀνέταξεν ἐπὶ πολὺ τὴν κρεμαμένην κόρην
   μέχρι ποδῶν, ἐκ κορυφῆς ὡς ἄκρων τῶν δακτύλων.

   Εμμανουήλ Κριαράς, (επιμ.), Βυζαντινά Ιπποτικά Μυθιστορήματα, Αετός, Αθήνα 1955, σελ. 39

3. κάνω κάποιον να μάθει με βασανιστήρια
4. βρίζω

   ※  16ος αιώνας, ⌘ Ιωάννης Πικατόρος Ρίμα θρηνητική Εἰς τὸν πικρὸν καὶ ἀκόρεστον Ἅδην, στίχος 337 (στίχοι 336-337)

   • Καὶ τάχα τότε ἐκίνησα τὸν Χάρο ν᾿ ἀγενίζω
     καὶ ἀνάταξά τον ἄχριστα καὶ τ' ὄνομάν του ἐβρίζω.

     Κριαράς Εμμανουήλ, Η «Ρίμα θρηνητική» του Ιωάννου Πικατόρου, Ακαδημία Αθηνών, Επετηρίς του Μεσαιωνικού Αρχείου Β' (1942), σελ. 30

   • καὶ τάχα τότ᾽ ἐκίνησα, τὸν Χάρον ἀγενίζω,
     κι ἀνάταξά τον ἄχρηστα καὶ τὄνομάν του 'βρίζω,

     Carmina Graeca medii aevi. Λειψία, Γερμανία: B. G. Teubner, εκδότης: Wilhelm Wagner, 1874, σελ. 234 @books.google.gr

5. στενοχωρώ πολύ
6. (στη μέση φωνή) ταλαιπωρούμαι προσπαθώντας να κάνω κάτι

Άλλες μορφές

• ἀνατάσσω

Συγγενικά

• ἀναταγμός
• ἀναταμένος
• ἀναταμός
• ἀνατασμός

Ρηματικοί τύποι

• ἀνάταξα
• ἀνέταξεν

Πηγές

• ἀνατάσσω - LBG - Trapp, Erich, et al. (1994–2007) Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9.-12. Jahrhunderts (Λεξικό της Βυζαντινής Ελληνικής, ιδίως για τον 9ο-12ο αιώνα), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Έκδοση της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών)
• ἀνατάζω -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα]. 
• σελ.142, Τόμος 2 - Κριαράς, Εμμανουήλ. Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Τόμοι Α'-ΙΗ'. (Τόμοι ΙΕ'-ΙΗ' επιμ. Ιωάννης Ν. Καζάζης) πολυτονικό σύστημα: τόμοι 1-5, μεταγραφή σε μονοτονικό: τόμοι 6-τέλος], pdf.Βιβλιογραφία.  Άπαντα Εμμανουήλ Κριαρά στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.