καταιβάτης

Αρχαία ελληνικά (grc)

→ λείπει η κλίση

Ετυμολογία

καταιβάτης < → λείπει η ετυμολογία

Ουσιαστικό

καταιβάτης, -ου αρσενικό (ποιητικός τύπος της λέξης καταβάτης)

1. (επίθετο του Δία) αυτός που κατεβαίνει με βροντές και αστραπές

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Εἰρήνη, στίχ. 42 @scaife.perseus

   τοῦτʼ ἔστι τὸ τέρας οὐ Διὸς καταιβάτου.

   ※  2ος κε αιώνας ⌘ Παυσανίας, Ἑλλάδος περιήγησις/Ἠλιακῶν Α, 5.14.10 @scaife.perseus

   τοῦ δὲ Καταιβάτου Διὸς προβέβληται μὲν πανταχόθεν πρὸ τοῦ βωμοῦ φράγμα, ἔστι δὲ πρὸς τῷ βωμῷ τῷ ἀπὸ τῆς τέφρας τῷ μεγάλῳ.

   ※  2ος/3ος κε αιώνας ⌘ Αθήναιος ο Ναυκρατίτης, Δειπνοσοφισταί, 12.23, @scaife.perseus.

   ἀλλὰ θύουσι Διὶ Καταιβάτῃ.

2. (επίθετο του Ερμή) αυτός που οδηγεί τις ψυχές στον Άδη
3. (επίθετο του Αχέροντα) αυτός πάνω στον οποίο κατεβαίνει κανείς, κατηφορικός

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Εὐριπίδης, Βάκχαι, στίχ. 1361 (1360-1362)

   οὐδὲ παύσομαι | κακῶν ὁ τλήμων οὐδὲ τὸν καταιβάτην | Ἀχέροντα πλεύσας ἥσυχος γενήσομαι.

   Τα πάθη μου δεν έχουν τέλος. | Ακόμη και όταν ταξιδέψω στον Αχέροντα,που κατεβάζει στον Άδη, | δεν θα γνωρίσω τη γαλήνη.

   Μετάφραση χ.χ.: Θ. Κ. Στεφανόπουλος, Αθήνα: Κίχλη @greek‑language.gr

4. (για ανθρώπους) αυτός που κατεβαίνει κάτω από τη γη
5. (για τον κεραυνό του Δία) αυτός που εξακοντίζεται, εκτοξεύεται

   ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 359 (358-359)

   ἀλλ᾽ ἦλθεν αὐτῷ Ζηνὸς ἄγρυπνον βέλος, | καταιβάτης κεραυνὸς ἐκπνέων φλόγα,

   μα ήρθεν επάνω του άγρυπνο του Δία το βέλος | ο κατεβάτης κεραυνός, φωτιά και λαύρα,

   Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr

6. (στον πληθυντικό) (οἱ καταιβάται): μέλη θιάσου, λάτρεις του Διονύσου

Άλλες μορφές

• καταιβάτις: θηλυκό του καταιβάτης

  ※  3ος πκε αιώνας ⌘ Απολλώνιος ο Ρόδιος, Ἀργοναυτικά, 2.353, @scaife.perseus

  ἔνθα μὲν εἰς Ἀίδαο καταιβάτις ἐστὶ κέλευθος,

Συγγενικά

• καταιβασία
• καταιβασίη
• καταιβάσιος
• καταίβασις
• καταιβατός
• → και δείτε τις λέξεις καταβαίνω και βαίνω

Πηγές

• καταιβάτης - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• καταιβάτης - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.