εὕδω

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

εὕδω < → λείπει η ετυμολογία

Ρήμα

εὕδω

1. πλαγιάζω, κοιμάμαι

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 4 (δ. Τὰ ἐν Λακεδαίμονι.), στίχ. 405 (στίχοι 404-405)

   ἀμφὶ δέ μιν φῶκαι νέποδες καλῆς ἁλοσύδνης | ἁθρόαι εὕδουσιν, πολιῆς ἁλὸς ἐξαναδῦσαι,

   Γύρω του αθρόες φώκιες άποδες, κόρες της όμορφης θαλασσινής θεάς, | κι αυτές αφήνουν το ψαρί νερό και δίπλα του πλαγιάζουν,

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  6ος/5ος↑ αιώνας ⌘ Πίνδαρος^w, Πυθιονίκαις, 1. Ἱέρωνι Αἰτναίῳ ἅρματι, 6 (1.6)

   εὕδει δ᾽ ἀνὰ σκά- | πτῳ Διὸς αἰετός

   Πάνω στο σκήπτρο του Διός | κοιμάται ο αετός,

   Μετάφραση (1994): Γιάννης Οικονομίδης, @greek‑language.gr

2. (για το θάνατο) κοιμούμαι τον ύπνο του θανάτου

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 14 (Ξ. Διὸς ἀπάτη.), στίχ. 482 (στίχοι 482-485)

   φράζεσθ᾽ ὡς ὑμῖν Πρόμαχος δεδμημένος εὕδει | ἔγχει ἐμῷ, ἵνα μή τι κασιγνήτοιό γε ποινὴ | δηρὸν ἄτιτος ἔῃ· τῶ καί τίς τ᾽ εὔχεται ἀνὴρ | γνωτὸν ἐνὶ μεγάροισιν ἀρῆς ἀλκτῆρα λιπέσθαι.

   Σας έστρωσα τον Πρόμαχον στον ύπνον του θανάτου, | ογρήγορα να εκδικηθώ τον φόνον του αδελφού μου. | Για τούτο καθείς εύχεται, κάποιος ν᾽ απομείνει | αυτάδελφος, εκδικητής, αν συμφορά τον έβρει».

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

3. (μεταφορικά) (για άνεμο, θάλασσα, κλπ) ηρεμώ, γαληνεύω, κοπάζω, ησυχάζω
4. (μεταφορικά) (για το μυαλό) είμαι ήσυχος, είμαι ευχαριστημένος
5. (μεταφορικά) (για πρόσωπα) αναπαύομαι, είμαι αδρανής

Εκφράσεις

• παλαιὰ γὰρ εὕδει χάρις: η ευεργεσία ξεχνιέται με το πέρασμα του χρόνου

Σύνθετα

• ἀντικαθεύδω
• ἀποκαθεύδω
• ἐγκαθεύδω
• ἐκκαθεύδω
• ἐνεύδω
• ἐπικαθεύδω
• καθεύδω
• κατεύδω
• ὀρθοκαθεύδω
• παρακαθεύδω
• προκαθεύδω
• προσκαθεύδω
• συγκαθεύδω
• συνεύδω
• ὑπερκαθεύδω

Πηγές

• εὕδω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• εὕδω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.