Βικιλεξικό:Οδηγός ονομασίας γλωσσών

Οδηγίες για την ονομασία γλωσσών στο Βικιλεξικό όπως καταγράφονται στο Module:Languages.

Γενικές αρχές

Ο τρόπος ονομασίας γλωσσών για κάθε key (πεδίο) ακολουθείται αυστηρά, καθώς έτσι αναγνωρίζονται με πάγιο και καταγραμμένο τρόπο από Αναζητήσεις, από Πρότυπα και από Module ετυμολογίας, συνδέσμων και κατηγοριοποιήσεων.

καταγραφή όλων των πεδίων στη σελίδα Βικιλεξικό:Πίνακας γλωσσών
σταστιστική καταγραφή: Βικιλεξικό:Αριθμός λημμάτων ανά γλώσσα
Οι ονομασίες των γλωσσών στις διάφορες Κατηγορίες εμφανίζεται ενtός παρένθεσης (π.χ. Κατηγορία:Ετυμολογία (νέα ελληνικά). Τίποτε άλλο δεν μπαίνει σε παρένθεση στους τίτλους κατηγοριών εκτός από την παράμετρο #name της ονομασίας γλώσσας.

Σημειώσεις

Οι ονομασίες των γλωσσών στα ελληνικά, όπως συνηθίζεται από τους γλωσσολόγους και όχι στην καθομιλουμένη.
π.χ. κινεζικά και όχι κινέζικα

Στο λήμμα (π.χ. κινεζικά, αγγλοσαξονικά) αναφέρονται όλες οι καταγραμμένες ονομασίες των γλωσσών που έχουν και δικό τους λήμμα.
Γλώσσες/διάλεκτοι/ιδιώματα
- Χρησιμοποιούμε τη λέξη 'γλώσσα' για την ονομασία Κατηγορίας, όταν πρόκειται ονομασία με άκλιτο ξενικό ουσιαστικό
- Χρησιμοποιούμε το ουδέτερο στον πληθυντικό για την ονομασία Κατηγορίας, όταν πρόκειται είτε για διάλεκτο, είτε για ιδίωμα
  π.χ. Κατωιταιλικά, Καππαδοκικά -που είναι διάλεκτοι- ή Κρητικά, Κυπριακά -που είναι ιδιώματα-
  
  Εξαιρούνται οι παγιωμένες φιλολογικές εκφράσεις π.χ. για τις αρχαίες διαλέκτους όπως Κατηγορία:Δωρική διάλεκτος.
- Οι υπαγόμενες διάλεκτοι/ιδιώματα λαμβάνουν key: #sublang και τα επόμενα keys αφορούν την υπερκείμενη γλώσσα.
Η μετάφραση ή η μεταγραφή ορισμένων γλωσσών στα ελληνικά έχει δυσκολίες. Κύρια πηγή της μετάφρασης είναι το ενδώνυμο και η προφορά του, εκτός αν έχει παγιωθεί άλλη εκφορά (όπως τα λαπωνικά αντί για το σωστότερο «γλώσσες σάμι»)
- Ακολουθείται η απλοποιημένη ορθογραφία ως κύρια ονομασία (στα λήμματα αναφέρονται και άλλες μορφές ή ορθογραφήσεις). Τα ⟨ng⟩, ⟨g⟩ αποδίδονται με ⟨νγκ⟩ και ⟨γκ⟩ (με ⟨νγκ⟩ καταχρηστικά, για αποφυγή προφοράς [g]).
  όπως αραγονικά, μαλαγιάλαμ, ουαλικά, τιγκρίνια, τόνγκα
- Αμετάφραστες αγγλικές ονομασίες παραμένουν ως έχουν, με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα. (π.χ. Ghotuo, Sindhi)

iso

όπως el

Επαναλαμβάνεται για τεχνικούς λόγους η τιμή (value) της πρώτης στήλης:Languages.

1) οι διεθνείς κωδικοί ISO 639 γλωσσών - International Standard Organization (ISO) Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης
διγράμματοι (ISO 639-1, από το 2002)

αν δεν υπάρχουν διγράμματοι, τότε τριγράμματοι (ISO 639-2 και επέκταση στο ISO 639-3)
ειδικές περιπτώσεις: mul (multiple languages - πολλαπλές γλώσσες), und (undetermined - αδιευκρίνιστες), mis (uncoded languages - ακωδικοποίητες)
2) κωδικοί που έχουν δημιουργηθεί από τα βικιλεξικά ειδικά για τη χρήση σε ετυμολογήσεις, ή κωδικοί για ιδιώματα και ειδικές περιπτώσεις
όπως uni (universal - παγκόσμια), kath (καθαρεύουσα), pregrc (προελληνική)

Στο Βικιλεξικό, ακολουθείται η πρακτική ονοματοδοσίας του en.wiktionary (en:Module:languages) με ελάχιστες προσθήκες ή διαφοροποιήσεις, όπως uni (universal) σε αντιδιαστολή με mul (multilingual, translingual)

Σημείωση: Διαφορετικοί είναι οι κωδικοί ονομασίας γραφών (scripts).

family

όπως σλαβικές γλώσσες

family=true για τις οικογένειες γλωσσών. Δεν έχουν Γραμματικές, Θεματικές, Υφολογικές κατηγορίες, δεν έχουν λήμματα.
Έχουν μόνο ετυμολογικές Κατηγορίες.
Η σήμανση αυτή, λαμβάνεται υπ' όψιν στο Module:auto cat, όποτε υπάρχουν απαγορεύσεις για τη δημιουργία κατηγοριών ειδικά για οικογένειες γλωσσών.

script

Στο Βικιλεξικό, δεν έχουμε (2022) ειδικό τεχνικό χειρισμό για συστήματα γραφών (μέσω του MediaWiki:Common.css). Το πρόβλημα μερικών γραφών που έχουν πολύ μικρούς χαρακτήρες, αντιμετωπίζεται αποσπασματικά, μέσα στα διάφορα modules. Εκεί, δίνουμε τον κωδικό script= για τέτοιους χειρισμούς.

script = <κωδικός γραφής> Για όσες γλώσσες έχουν γραφή άλλη από τη λατινική ή ελληνική και οι χαρακτήρες τους είναι πολύ μικροί. Κωδικοί γραφών Appendix:ISO 15924 στο αγγλικό Βικιλεξικό π.χ. Arab Grek Hani (χαρακτήρες Han) Χρησιμοποιείται για αραβικούς και Χαν κινεζικούς χαρακτήρες που χρειάζονται μεγέθυνση στα διάφορα modules.

name

όπως αγγλικά

Το όνομα της γλώσσας στην ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου με πεζό το πρώτο γράμμα.

Το name εντός παρένθεσης είναι το αναγνωριστικό κάθε Κατηγορίας της γλώσσας του. Π.χ. Κατηγορία:Τίτλος (αγγλικά)
Αμετάφραστες αγγλικές ονομασίες παραμένουν ως έχουν, με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα. (π.χ. Ghoto, Sindhi)
Για να εμφανιστεί το name σε πρότυπα, τίτλους κατηγοριών, κ.λπ, υπάρχουν πρότυπα με το iso της γλώσσας,
όπως {{en}}

Μορφή

Ουδέτερο, πληθυντικός, πεζό αρχικό γράμμα

...ικά
...ικα (άτονο) όπως πιεμοντέζικα, αρβανίτικα
...ιανά
και με δύο όρους όπως name ='κορεατικά χάνζα', νέα ...ά, αρχαία ...ά, μεσαιωνικά ...ά, παλαιά ...ά.
και με έκφραση όπως name ='γερμανικά της Πενσυλβανίας', name ='μάγια του Γιουκατάν'

Αν η έκφραση είναι δύσχρηστη, δείτε τιςΕξαιρέσεις.

Εξαιρέσεις

name ='διεθνείς όροι'
name ='διαγλωσσικοί όροι'

Άκλιτα:

μόνη η λέξη όπως name ='κοτάβα', name ='τσερόκι', name ='Sindhi'

Θηλυκά είναι τα:

μέση............... name ='μέση αρμενική'
πρωτο............. name ='πρωτοκελτική'
προ................. name ='προελληνική'
name ='μυκηναϊκή διάλεκτος'
name ='ελληνιστική κοινή'
name ='ινδοϊρανική'
name ='ινδοευρωπαϊκή
name ='καθαρεύουσα'

Οικογένειες

...ικές γλώσσες
γλώσσες ...

Όπως π.χ.

name ='τουρκικές γλώσσες' (trk, αγγλικά: Turkic) για διάκριση από το name = 'τουρκικά' (tr αγγλικά: Turkish)

cat

όπως Κατηγορία:Γαλλική γλώσσα

Το όνομα της κατηγορίας που υπάρχει στο Βικιλεξικό για τη γλώσσα αυτή.
Υπάγονται στην Κατηγορία:Κατάλογος γλωσσών.

Όλοι οι τίτλοι κατηγοριών του Βικιλεξικού γράφονται με αρκτικό κεφαλαίο γράμμα.

Μορφή

Θηλυκό, ενικός + η λέξη «γλώσσα», όπως Κατηγορία:Αγγλική γλώσσα
- Συζητείται (2019) η μετατροπή σε ουδέτερο (Αγγλικά), ώστε να υπάρχει αντιστοίχιση με την ονομασία του Τομέα (πεδίο link)

Εξαιρέσεις

Άκλιτα:

«Γλώσσα» + ο κωδικός name
όπως Κατηγορία:Γλώσσα ζαζάκι

Ποικιλίες γλωσσών (διάλεκτοι, ιδιώματα)

Ουδέτερο, πληθυντικός, όπως ο κωδικός name.
π.χ. Κατηγορία:Ποντιακά

link

όπως Γαλλικά (fr)

Η ονομασία του Τομέα, όπως εμφανίζεται στα λήμματα.
Το όνομα της γλώσσας με τον κωδικό iso σε παρένθεση.

Έτσι συνδέονται προς τον τομέα τα links, π.χ. table#Γαλλική γλώσσα (fr)
Για να εμφανιστεί στις σελίδες οι έκφραση, υπάρχουν πρότυπα με το iso της γλώσσας ανάμεσα σε παύλες,
όπως {{-fr-}}

Μορφή

Όπως ακριβώς ο κωδικός name + ο κωδικός iso σε παρένθεση

π.χ. Αγγλικά (en), Αρχαία ελληνικά (grc), Μυκηναϊκή διάλεκτος (gmy)

Mε κεφαλαίο το πρώτο γράμμα της πρώτης λέξης, αλλά όχι των επόμενων αν πρόκειται για πολυλεκτικό όρο.

Επόμενες λέξεις του όρου ξεκινούν με κεφαλαίο μόνον όταν είναι τοπωνύμια
π.χ. Κάτω σαξονικά Ολλανδίας (nds-nl)

Εξαιρέσεις

Διαφοροποιούνται από το πεδίο name:

name & η λέξη γλώσσα & κωδικός:
- όλες οι πρωτο....... link = 'Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή γλώσσα (ine-pro)'
- όλες οι προ......... link = 'Πρoελληνική γλώσσα (pregrc)'

from

όπως αρχαίας ελληνικής προέλευσης

Πεδίο που υπήρχε παλαιότερα σε Κατηγορίες ετυμολογιών προέλευσης.

Μορφή

Έκφραση «Χ...ης προέλευσης». θηλυκό, γενική ενικού + «προέλευσης»

...ικής προέλευσης, όπως και τα μεσο..ικής προέλευσης, παλαιο...ικής προέλευσης
...ικης προέλευσης (άτονο, όπως πιεμοντέζικης προέλευσης
...ιανής προέλευσης
...ινής προέλευσης
και με δύο όρους όπως from = 'κριμαϊκής ταταρικής προέλευσης, from = 'δημώδους λατινικής προέλευσης', from = 'βόρειας λαπωνικής προέλευσης', αρχαίας..., μεσαιωνικής...
ή και με τρεις όρους όπως from = 'ολλανδικής κάτω σαξονικής προέλευσης'

Αν η έκφραση είναι δύσχρηστη, δείτε τις Εξαιρέσεις.

Εξαιρέσεις

Έκφραση «προέλευσης από τη(v) ...», δηλαδή «προέλευσης» + κωδικός έναρθρης αιτιατικής apo
1) άκλιτες ονομασίες

from = προέλευσης από τη γλώσσα ωωωωω
όπως from = 'προέλευσης από τη γλώσσα αφρικάανς'

2) ονομασίες με προσδιορισμούς όπως

from = 'προέλευσης από την/τη βόρεια, νότια, μέση κάτω, παλαιά άνω, ...
from = 'προέλευσης από την/τη ...ική τάδε ποικιλία
όπως from = 'προέλευσης από την κινεζική γου'

3) ειδικές περιπτώσεις

from = 'προέλευσης από την κλασική νάουατλ'
from = 'προέλευσης από την καθαρεύουσα'

Οικογένειες

Κανονικά, όπως

...ικής προέλευσης (σημιτικής, σλαβικής, ...)

Για άκλιτα

προέλευσης από τις γλώσσες ωωω'
όπως from = 'προέλευσης από τις γλώσσες κέτσουα', 'προέλευση από τη μέση ...' 'προέλευση από την παλαιά ...'

Ειδικές περιπτώσεις

from = 'προέλευσης από τουρκικές γλώσσες', (trk) για τη διάκριση από την έκφραση from = 'τουρκικής προέλευσης', (tr για τα τουρκικά)

frm

όπως γαλλική

Επιθετικός προσδιορισμός που χαρακτηρίζει τη γλώσσα ή μια λέξη, στην αιτιατική, με πεζό το πρώτο γράμμα, για να χρησιμοποιηθεί στην ετυμολόγηση.

π.χ. η ελληνική λέξη γκαράζ που προέρεχεται από τη γαλλική (εννοείται λέξη ή έκφραση) xxxx

Μορφή

Θηλυκό επίθετο, ενικός, αιτιατική, πεζό πρώτο γράμμα.

...ική
...ικη (άτονο, όπως πιεμοντέζικη)
...ιανή
...ινή
και με δύο όρους όπως αρχαία ...ική, μέση ...ική
ή και με τρεις όρους όπως frm = 'κρεολική της Γουϊάνας

Αν η έκφραση είναι δύσχρηστη, τότε: δείτε Εξαιρέσεις.

Εξαιρέσεις

1) άκλιτες ονομασίες: δεν υπάρχει κλίση και γένος, καμία αλλαγή του κωδικού name.
2) Ειδικές περιπτώσεις

frm = 'διεθνής ορολογία'
frm = 'διαγλωσσική ορολογία'

words

όπως Νεοελληνικές λέξεις

Αλλά: 'Λέξεις από τη γλώσσα ...', 'Λέξεις από τη μέση ...', 'Λέξεις από την παλαιά...'

Χρησιμοποιείται σε πρότυπα όπως το {{π-κατ}} παράδειγμα

Νεοελληνικές λέξεις με πρόθημα ψυχο- στο Βικιλεξικό

Μορφή

Επίθετο θηλυκό, πληθυντικός + «λέξεις»

.....ικές λέξεις. Έτσι και οι Μεσο...ικές λέξεις, Παλαιο...ικές λέξεις, αλλά όχι αν έχουν 3 όρους (δείτε τις Εξαιρέσεις)
.....ικες λέξεις (άτονο, όπως πιεμοντέζικες λέξεις)
.....νές λέξεις
και με δύο όρους όπως words = 'Αρχαίες ...ικές λέξεις', words = 'Κριμαϊκές ταταρικές λέξεις'
ή και με τρεις όρους όπως words = 'Ολλανδικές κάτω σαξονικές λέξεις'

Αν η έκφραση είναι δύσχρηστη, τότε χρησιμοποιούμε το: «Λέξεις της...». Δείτε τις Εξαιρέσεις.

Εξαιρέσεις

«Λέξεις της...» 1) άκλιτες ονομασίες

Λέξεις της γλώσσας ωωωωω
όπως words = 'Λέξεις της γλώσσας ταμίλ'

2) ονομασίες με προσδιορισμούς

Λέξεις της .... + έκφραση με θηλυκό
words = 'Λέξεις της βόρειας, νότιας, μέσης κάτω, παλαιάς άνω, ...
words = 'Λέξεις της ...ικής τάδε ποικιλίας όπως words = 'Λέξεις της γερμανικής του Παλατινάτου', words = 'Λέξεις της μέσης κάτω γερμανικής'

3) ειδικές περιπτώσεις

words = 'Λέξεις της καθαρεύουσας'
words = 'Λέξεις της κλασικής νάουατλ'

Οικογένειες

Για family=true: Κανονικά, όπως

...ικές λέξεις, όπως Σλαβικές λέξεις.

Για άκλιτα

Λέξεις των γλωσσών ωωω
όπως words = 'Λέξεις των γλωσσών μπαντού'

Ειδικές περιπτώσεις

words = 'Λέξεις τουρκικών γλωσσών' (trk) για τη διάκριση από την έκφραση words = 'Τουρκικές λέξεις', (tr για τα τουρκικά)

apo

όπως τη γαλλική

Έκφραση για χρήση σε ετυμολογίες και τις Κατηγορίες τους.

Μορφή
άρθρο θηλυκό στην αιτιατική + κωδικός frm (αιτιατική θηλυκού)

apota

όπως από τα γαλλικά

Έκφραση που χρησιμοποιείται σε Κατηγορίες ετυμολογίας, δηλώνοντας τη γλώσσα δότρια, όπως Κατηγορία:Δάνεια από τα γαλλικά.

Μορφή
Οι λέξεις «από τα» + ο κωδικός name (ουδέτερο πληθυντικού). Όπου κατ' εξαίρεσιν το name εκφέρεται διαφορετικά, έχουμε προσαρμογή.

όπως στα άκλιτα: από τη γλώσσα τάδε

wiki

Ο τίτλος του άρθρου της ελληνικής Βικιπαίδειας που αναφέρεται στη γλώσσα.

wikiExists

Το key λαμβάνει την τιμή (value)

true αν υπάρχει αντίστοιχο βικιλεξικό για τη συγκεκριμένη γλώσσα
false αν δεν υπάρχει

Το πεδίο ενημερώνεται βάσει του καταλόγου στη σελίδα meta.wikimedia.org/Wiktionary

sublang

Τέλος, σε χωριστή γραμμή υπάρχουν τα keys για θυγατρικές γλώσσες (sublang=true) που φιλοξενούνται σε Κατηγορία κάποιας υπερκείμενης γλώσσας (host). Είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του Module:auto cat.
Π.χ. για την Κατηγορία:Ελληνιστική κοινή: grc-koi

sublang=true, host='Αρχαία ελληνικά', host_show='Αρχαία ελληνικά', host_name='αρχαία ελληνικά', host_apota='από τα αρχαία ελληνικά', host_iso='grc', host_key="*ελληνιστικη", apota_key="'ελληνιστική",

Τα keys είναι

sublang=true σημαίνει: είναι φιλοξενούμενη γλώσσα ή διάλεκτος ή ιδίωμα και οι κατηγορίες της εμφανίζονται επιπλέον μέσα στις αντίστοιχες κατηγορίες της υπερκείμενης γλώσσας που την φιλοξενεί.
host Η ονομασία της κατηγορίας της υπερκείμενης γλώσσας, όπως την βλέπουμε στο δικό της cat.
host_show Η επιθυμητή εμφάνιση του ονόματος κατηγορίας της υπερκείμενης γλώσσας
host_name Όπως το key name της υπερκείμενης γλώσσας
host_apota Όπως το key apota της υπερκείμενης γλώσσας
host_iso Όπως το key iso της υπερκείμενης γλώσσας
host_key η κλείδα κατάταξης της φιλοξενούμενης, μέσα στην Κατηγορία της υπερκείμενης, με αστερίσκο
apota_key η κλείδα κατάταξης της φιλοξενούμενης (εδώ με απόστροφο), μέσα σε κατηγορίες που φέρουν τίτλο από τα...

status='main'

Από τις φιλοξενούμενες ποικιλίες sublang, status αυτόνομου Τομέα Γλώσσας (με Γραμματικές κατηγορίες, Θεματικές, Υφολογικές, κ.λπ) έχουν (αυτή τη στιγμή: 2022) μόνο οι εξής:

H μυκηναϊκή διάλεκτος gmy.
3 περίοδοι ή ποικιλίες γλωσσών: η grc-koi ελληνιστική κοινή, η kath (αλλού el-kth) καθαρεύουσα και τα la-new νεολατινικά βάσει της συζήτησης και απόφασης Βικιδημία 2021, status γλωσσών καθαρεύουσα-ελληνιστική-νεολατινικά.
Οι 4 βασικές νεοελληνικές διάλεκτοι: π.χ. tsd τα Κατηγορία:Τσακωνικά, pnt Κατηγορία:Ποντιακά, grk-ita Κατηγορία:Κατωιταλικά & cpg Κατηγορία:Καππαδοκικά. (Συζήτηση 2020 για Ποντιακά +τις άλλες τρεις διαλέκτους)
Επιπλέον, el-cyp (Κατηγορία:Κυπριακά), el-crt (Κατηγορία:Κρητικά) όπως Βικιλεξικό:Βικιδημία/2023#Κυπριακά_Κρητικά
Επίσης, γλώσσες με δύο γραφές: σερβικά (κυριλλική και λατινική γραφή), και κινεζικά (παραδοσιακή και απλοποιημένη γραφή)