ὄμφακές εἰσιν

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

ὄμφακές εἰσιν < ὄμφακες, ονομαστική πληθυντικού του ὄμφαξ & εἰσιν, γ' πληθυντικού ενεστώτας του ρήματος εἰμί. Προέρχεται η έκφραση αυτή από δύο μύθους του Αισώπου → δείτε την έκφραση: στα νέα ελληνικά όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια

Έκφραση

ὄμφακές εἰσιν

1. είναι αγουρίδες! (για κάτι που προσποιείται κανείς ότι δεν το θέλει ενώ στην πραγματικότητα δεν μπορεί να το αποκτήσει ή να το πραγματοποιήσει)

   ※  6ος πκε αιώνας [μεσαιωνικά χφφ] ⌘ Αίσωπος, Αἰσώπου Μῦθοι, Ἀλώπηξ καὶ βότρυς, 15a

   ἀλώπηξ λιμώττουσα ὡς ἐθεάσατο ἀπό τινος ἀναδενδράδος βότρυας κρεμαμένους, ἠβουλήθη αὐτῶν περιγενέσθαι καὶ οὐκ ἠδύνατο. ἀπαλλαττομένη δὲ πρὸς ἑαυτὴν εἶπεν· «ὄμφακές εἰσιν».

   Ήταν μια αλεπού που πέθαινε της πείνας, όταν ξάφνου αντίκρισε ένα τσαμπί σταφύλια να κρέμεται από κάποια κληματαριά. Πάσχισε τότε να τα βάλει στο χέρι, αλλά δεν τα κατάφερε. Τί να κάνει, λοιπόν; Σηκώθηκε να φύγει, και μουρμούριζε μονάχη της: «Άι σιχτίρ, αγουρίδες είναι!».

   Μετάφραση: Κωνσταντάκος, Ιωάννης Μ., Αθήνα: Κίχλη @greek‑language.gr. Απόσπασμα από το μύθο: Η αλεπού και τα σταφύλια.

2. στην κυριολεξία της η έκφραση: άγουρα σταφύλια

   → δείτε παράθεμα από την Οδύσσεια στο θειλόπεδον

Πηγές

• ὄμφαξ - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ὄμφαξ - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.