ἀστυνόμος

Αρχαία ελληνικά (grc)

→ λείπει η κλίση

Ετυμολογία

ἀστυνόμος < → λείπει η ετυμολογία

Επίθετο

ἀστυνόμος, -ος, -ον

1. αυτός που προστατεύει την πόλη

   ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Ἀγαμέμνων, στίχ. 88 (88-91)

   πάντων δὲ θεῶν τῶν ἀστυνόμων, | ὑπάτων, χθονίων, | τῶν τε θυραίων τῶν τ᾽ ἀγοραίων, | βωμοὶ δώροισι φλέγονται·

   Κι οι βωμοί των θεών όλων της πόλης μας, | τ᾽ ουρανού και της γης | και σπιτιών κι αγοράς, | απ᾽ τα δώρα σου καίνε;

   Μετάφραση (1911): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Φέξης @greek‑language.gr

2. αυτός που αφορά στη διαχείριση των νόμων κοινωνικής συμβίωσης σε μία πόλη

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη, στίχ. 354 (353-355)

   καὶ φθέγμα καὶ ἀνεμόεν | φρόνημα καὶ ἀστυνόμους | ὀργὰς ἐδιδάξατο

   • Και τη λαλιά, και τη σκέψη, σαν πνοή τ᾽ ανέμου | και τις αγορές για προστασία της πολιτείας | μόνος του τα έμαθε,

     Μετάφραση (1912): Κωνσταντίνος Χρηστομάνος @greek‑language.gr

   • Και γλώσσα και νόηση ανεμόφερτη | και την καλή μες σε πόλεις κυβέρνια του | έμαθε να ᾽χει·

     Μετάφραση (1942): Ιωάννης Γρυπάρης @greek‑language.gr

3. δημόσιος (π.χ. γιορτή)

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘Πίνδαρος, Νεμεονίκαις, ΧΡΟΜΙῼ ΑΙΤΝΑΙῼ ΑΡΜΑΤΙ, 9.32-9.33 @scaife.perseus

   Ζεῦ πάτερ, ἀγλαΐαισιν δ' ἀστυνόμοις ἐπιμῖξαι | λαόν.

Ουσιαστικό

ἀστυνόμος αρσενικό

1. άρχοντας της Αθήνας που είχε την επιμέλεια της αστυνομίας, των οδών και των δημόσιων κτηρίων

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Νόμοι, 8, 845e @scaife.perseus

   ὁ βλαπτόμενος δικαζέσθω πρὸς τοὺς ἀστυνόμους, τὴν ἀξίαν τῆς βλάβης ἀπογραφόμενος·

2. (στη Ρώμη) (praetor urbanus) ο πραίτωρ

Συγγενικά

• → δείτε τη λέξη ἀστυνομέω

Πηγές

• ἀστυνόμος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἀστυνόμος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.