ἀμέρδω

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

ἀμέρδω < → λείπει η ετυμολογία

Ρήμα

ἀμέρδω

1. αποστερώ, αφαιρώ από κάτι

   ※  7ος↑ αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, (αποδίδεται) Ἀσπὶς Ἡρακλέους^w, 331 (331-332)

   εὖτ᾽ ἂν δὴ Κύκνον γλυκερῆς αἰῶνος ἀμέρσῃς, | τὸν μὲν ἔπειτ᾽ αὐτοῦ λιπέειν καὶ τεύχεα τοῖο,

   μόλις στερήσεις τη γλυκιά ζωή απ᾽ τον Κύκνο, | κι αυτόν και τα όπλα του εκεί ν᾽ αφήσεις,

   Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

2. αποστερώ κάποιον από τα φυσικά του δικαιώματα
3. (για τα μάτια) θαμπώνω, τυφλώνω

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 13 (Ν. Μάχη ἐπὶ ταῖς ναυσί.), στίχ. 340 (340-344)

   ὄσσε δ᾽ ἄμερδεν | αὐγὴ χαλκείη κορύθων ἄπο λαμπομενάων | θωρήκων τε νεοσμήκτων σακέων τε φαεινῶν | ἐρχομένων ἄμυδις· μάλα κεν θρασυκάρδιος εἴη | ὃς τότε γηθήσειεν ἰδὼν πόνον οὐδ᾽ ἀκάχοιτο.

   και οι λαμπρές ασπίδες | οι θώρακες νεοστίλβωτοι, τα σπιθοβόλα κράνη | τους οφθαλμούς εθάμπωναν με του χαλκού την λάμψιν | καθώς αυτοί συγκρούονταν· και άσπλαχνος θα ήταν κείνος | που βλέποντας θα εχαίρονταν, αντί ν᾽ ακούσει πόνον.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

4. (για αντικείμενα) χάνω τη λάμψη, θαμπώνω

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 19 (τ. Ὀδυσσέως καὶ Πηνελόπης ὁμιλία. Νίπτρα.), στίχ. 18 (17-19)

   ὄφρα κεν ἐς θάλαμον καταθείομαι ἔντεα πατρὸς | καλά, τά μοι κατὰ οἶκον ἀκηδέα καπνὸς ἀμέρδει | πατρὸς ἀποιχομένοιο· ἐγὼ δ᾽ ἔτι νήπιος ἦα.

   εγώ στο μεταξύ θα μεταφέρω ν᾽ ακουμπήσω στη μέσα κάμαρη | τα ωραία όπλα του πατέρα μου, που αφρόντιστα έμειναν στο σπίτι και θόλωσε ο καπνός τη λάμψη τους, | αφότου μίσεψε μακριά ο πατέρας μου, όταν εγώ ήμουν παιδάκι ακόμη.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

5. (στην παθητική φωνή) χάνω, αποστερούμαι
6. ελληνιστική συνώνυμο του ἀμέργω

Συγγενικά

• ἀμερσίγαμος
• ἀμερσίνη
• ἀμερσίνοος
• ἄμερσις
• ἀμερσίφρων

Κλίση

• → λείπει η κλίση

Ρηματικοί τύποι:

• επικός και δωρικός τύπος : αόρ. ἄμερσα
• ποιητικός τύπος: απαρέμφατο μελλ. ἀμερσέμεναι
• ποιητικός τύπος: μετοχή αόρ. α' μέση φωνή ἀμερσάμενος

Πηγές

• ἀμέρδω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἀμέρδω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.