τρύχω

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

τρύχω < τρύω

Ρήμα

τρύχω

1. καταναλώνω, σπαταλώ, φθείρω, καταστρέφω

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 16 (π. Ἀναγνωρισμὸς Ὀδυσσέως ὑπὸ Τηλεμάχου.), στίχ. 125 (124-125)

   ἠδ᾽ ὅσσοι κραναὴν Ἰθάκην κάτα κοιρανέουσι, | τόσσοι μητέρ᾽ ἐμὴν μνῶνται, τρύχουσι δὲ οἶκον.

   αλλά κι αυτοί που κάνουνε κουμάντο στη βραχώδη Ιθάκη, | τόσοι της μάνας μου οι μνηστήρες, τόσοι λυμαίνονται το βιος μου.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 305 (303-306)

   τῷ δὲ θεοὶ νεμεσῶσι καὶ ἀνέρες ὅς κεν ἀεργὸς | ζώῃ, κηφήνεσσι κοθούροις εἴκελος ὀργήν, | οἵ τε μελισσάων κάματον τρύχουσιν ἀεργοὶ | ἔσθοντες·

   Οργίζονται οι θεοί και οι άνθρωποι μ᾽ αυτόν που άεργος ζει, | όμοιος στο ήθος με τους χωρίς κεντρί κηφήνες, | που άεργοι των μελισσών τον κάματο καταναλώνουν | τρώγοντας.

   Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

2. (μεταφορικά) βασανίζω, ταλαιπωρώ

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Οἰδίπους Τύραννος, στίχ. 666 (665-667)

   ἀλλά μοι δυσμόρῳ γᾶ φθίνου-|σα τρύχει λῆμα καὶ τάδ᾽ εἰ κακοῖς [κακὰ] | προσάψει τοῖς πάλαι τὰ πρὸς σφῷν.

   τη δύσμοιρη ψυχή μου κατατρώει | της χώρας ο καημός, αν πάνω στα παλιά δεινά | και τα δικά σας τα δεινά σωριάσετε.

   Μετάφραση (2000): Κ. Χ. Μύρης, Αθήνα: ΟΕΔΒ @greek‑language.gr

   ※  3ος πκε αιώνας ⌘ Απολλώνιος ο Ρόδιος, Ἀργοναυτικά, 2.473, @scaife.perseus

   χρησμοσύνη τρύχεσκεν· ἐπʼ ἤματι δʼ ἦμαρ ὀρώρει

   ※  Ανωνύμου, στην ⌘ Παλατινή Ανθολογία, βιβλίο 12ο, επίγραμμα 88, @perseus.tufts.edu, @anthologiagraeca.org

   δισσοί με τρύχουσι καταιγίζοντες ἔρωτες,

   με βασανίζουν δύο έρωτες, που έρχονται σαν καταιγίδα

   Μετάφραση λέξεων: Βικιλεξικό.

3. (στην παθητική φωνή) βασανίζομαι, καταπονούμαι

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 10 (κ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Τὰ περὶ Αἴολον, Λαιστρυγόνας καὶ Κίρκην.), στίχ. 177 (176-177)

   ἀλλ᾽ ἄγετ᾽, ὄφρ᾽ ἐν νηῒ θοῇ βρῶσίς τε πόσις τε, | μνησόμεθα βρώμης μηδὲ τρυχώμεθα λιμῷ.»

   Εμπρός λοιπόν, όσο υπάρχει σ᾽ αυτό το γρήγορο καράβι βρώση και πόση, | ας θυμηθούμε το φαΐ, να μη μας βασανίζει κι άλλο η πείνα.»

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

Συγγενικά

• τρυχηρός
• τρύχινος
• τρυχίον
• τρῦχος

Σύνθετα

• ἀποτρύχω
• ἐκτρύχω
• ἐντρύχομαι
• κατατρύχω
• περιτρύχω
• προεκτρύχω

Πηγές

• τρύχω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• τρύχω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.