νεικέω

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

νεικέω < νεῖκ(ος) + -έω

Ρήμα

νεικέω

1. φιλονικώ, ερίζω, καυγαδίζω, λογομαχώ

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 1 (Α. Λοιμός. Μῆνις.), στίχ. 579 (577-579)

   μητρὶ δ᾽ ἐγὼ παράφημι, καὶ αὐτῇ περ νοεούσῃ, | πατρὶ φίλῳ ἐπὶ ἦρα φέρειν Διί, ὄφρα μὴ αὖτε | νεικείῃσι πατήρ, σὺν δ᾽ ἡμῖν δαῖτα ταράξῃ.

   και της μητρός μου θα ᾽λεγα, που το εννοεί και μόνη, | εις τον γλυκόν πατέρα μου να είναι καλή, μη πάλιν | θυμώσει και την τράπεζαν μας βάλει επάνω-κάτω·

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

2. (μεταβατικό) επιπλήττω, κακολογώ, κατηγορώ, λοιδορώ, βρίζω

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 19 (Τ. Μήνιδος ἀπόρρησις.), στίχ. 86 (85-86)

   πολλάκι δή μοι τοῦτον Ἀχαιοὶ μῦθον ἔειπον, | καί τέ με νεικείεσκον· ἐγὼ δ᾽ οὐκ αἴτιός εἰμι,

   Πολλές φορές οι Αχαιοί μ᾽ ονείδισαν για τούτο, | αλλ᾽ αίτιος δεν είμ᾽ εγώ·

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 3 (Γ. Ὅρκοι. Τειχοσκοπία. Ἀλεξάνδρου καὶ Μενελάου μονομαχία.), στίχ. 38

   Τὸν δ᾽ Ἕκτωρ νείκεσσεν ἰδὼν αἰσχροῖς ἐπέεσσιν·

   και ο Έκτωρ τον ονείδισε πικρώς άμα τον είδε:

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 17 (ρ. Τηλεμάχου καὶ Ὀδυσσέως ἐπάνοδος εἰς Ἰθάκην.), στίχ. 215 (215-216)

   τοὺς δὲ ἰδὼν νείκεσσεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν | ἔκπαγλον καὶ ἀεικές· ὄρινε δὲ κῆρ Ὀδυσῆος·

   Μόλις τους είδε, πήρε να τους βρίζει, ξεστομίζοντας λόγια βαριά, | ξεδιάντροπα, που την καρδιά του Οδυσσέα συντάραξαν:

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

Άλλες μορφές

• ιωνικός & επικός τύπος : νεικείω

Κλίση

• → λείπει η κλίση

Ρηματικοί τύποι:

• επικός τύπος : παρατατικός νείκειον
• ιωνικός τύπος : παρατατικός νεικείεσκον
• επικός τύπος : αόριστος νείκεσα, νείκεσσα
• επικός τύπος : μέλλοντας νεικέσσω
• ιωνικός & επικός τύπος : γ' ενικού υποτακτική νεικείῃσι
• ιωνικός τύπος : γ' πληθυντικού ενεστώτας νεικεῦσι

Πηγές

• νεικέω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• νεικέω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.