ἐπί κεφαλῆς
Νέα ελληνικά (el)
επεξεργασία
Ετυμολογία
επεξεργασία
- ἐπὶ κεφαλῆς < (διαχρονικό δάνειο) μεσαιωνική ελληνική ἐπὶ κεφαλῆς < ελληνιστική κοινή ἐπὶ κεφαλῆς (στο κεφάλι) < ἐπὶ + κεφαλῆς, η φράση δηλώνει ηγετική ή αρχηγική θέση ήδη από την ελληνιστική κοινή περίοδο, ενώ η συνήθης σύνταξη με γενική πτώση πιθανώς οφείλεται σε επίδραση του γαλλικού en tête de...[1], ωστόσο κατ' άλλους θεωρείται μεταφραστικό δάνειο από τη γαλλική en tête [2][3]
Ουσιαστικό
επεξεργασία
ἐπὶ κεφαλῆς αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο άκλιτο
- (καθαρεύουσα) → δείτε επί κεφαλής και επικεφαλής
- ※ Ὁ ἄποικος παῖς ἵστατο ἤδη ἐπὶ κεφαλῆς τῆς μεγάλης Ἀμερικανικῆς Δημοκρατίας, ἐν τῇ μᾶλλον κρισίμῳ περιστάσει τῆς Συμπολιτείας.
- ≈ συνώνυμα: αρχηγός, ηγέτης, κυβερνήτης
Ετυμολογία
επεξεργασία
- ἐπὶ κεφαλῆς < ελληνιστική κοινή ἐπὶ κεφαλῆς < ἐπὶ κεφαλῆς < ἐπὶ + κεφαλῆς (στο κεφάλι)
Φράση
επεξεργασία
ἐπὶ κεφαλῆς
- δηλώνει ηγεσία, αρχηγική θέση
- ※ 1137-1148 κε Ἄννα Κομνηνή, Ἀλεξιάς/Βιβλίον 15, 6.4
- Ἐν ἐπικαίρῳ δὲ τόπῳ στὰς ὁ αὐτοκράτωρ τούς τε συγγενεῖς αὐτοῦ ἅπαντας καὶ ἱκανοὺς τῶν στρατιωτῶν ἀπολεξάμενος ἐφ' ἑκάτερα ἐπὶ κεφαλῆς μὲν αὐτὸς εἱστήκει, δεξιόθεν καὶ ἐξ εὐωνύμων οἱ καθ' αἷμα καὶ ἐξ ἀγχιστείας αὐτῷ προσήκοντες καὶ τούτοις ἐχομένως μιγὰς τῶν στρατιωτῶν ἔκκριτος, κατάφρακτοι ἅπαντες.
- ※ 1137-1148 κε Ἄννα Κομνηνή, Ἀλεξιάς/Βιβλίον 15, 6.4
Αρχαία ελληνικά (grc)
επεξεργασία Ετυμολογία
επεξεργασία
Φράση
επεξεργασία
ἐπὶ κεφαλῆς
- (ελληνιστική κοινή) για δήλωση ηγεσίας κάποιου, ότι προΐσταται άλλων
- ※ 3ος/4ος κε αιώνας Εὐσέβιος τῆς Καισαρείας, Εὐαγγελικὴ Ἀπόδειξις[4], 8.1.71
- Ἐξ ἐκείνου γάρ τοι καὶ εἰς δεῦρο εἰς πέρας ἐλθόντων τῶν ἀποκειμένων αὐτῷ, διαλελοίπασι μὲν οἱ ἄρχοντες καὶ ἡγούμενοι τοῦ Ἰουδαίων ἔθνους, κατέστησάν τε ἐπὶ κεφαλῆς αὐτῶν ἄρχοντες ἐθνῶν, ἔμπαλιν δὲ τὰ ἔθνη τὸν Χριστὸν ἐπιγνόντα τοῦ Θεοῦ, αὐτὸν ἐπεγράψαντο Σωτῆρα καὶ προσδοκίαν.
- ※ 3ος/4ος κε αιώνας Εὐσέβιος τῆς Καισαρείας, Εὐαγγελικὴ Ἀπόδειξις[4], 8.1.71
Αναφορές
επεξεργασία
- ↑ Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
- ↑ ἐπί κεφαλῆς - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
- ↑ ἐπί κεφαλῆς - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)
- ↑ Ευσέβιος περί Ανακάλυψης στη Γένεση Ϛ´