δαρθάνω

Αρχαία ελληνικά (grc)

Αρχικοί χρόνοι	Φωνή Eνεργητική	Φωνή Μέση & Παθητική
Ενεστώτας	δαρθάνω
Παρατατικός
Μέλλοντας		δαρθήσομαι
Αόριστος	ἔδαρθον, ἔδραθον
Παρακείμενος	δεδάρθηκα
Υπερσυντέλικος
Συντελ.Μέλλ.

Ετυμολογία

δαρθάνω < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *der-. Ετυμολογικά συγγενεύει με τη σανσκριτική द्रायति (drāyati, κοιμάμαι), τη λατινική dormio (κοιμάμαι), την παλαιά αρμενική տարտամ (tartam, αναποφάσιστος) και την παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική дрємлю (dremlju, μισοκοιμάμαι).

Ρήμα

δαρθάνω

• κοιμάμαι

  ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 20 (υ. Τὰ πρὸ τῆς μνηστηροφονίας.), στίχ. 143 (141-143)

  οὐκ ἔθελ᾽ ἐν λέκτροισι καὶ ἐν ῥήγεσσι καθεύδειν, | ἀλλ᾽ ἐν ἀδεψήτῳ βοέῃ καὶ κώεσιν οἰῶν | ἔδραθ᾽ ἐνὶ προδόμῳ· χλαῖναν δ᾽ ἐπιέσσαμεν ἡμεῖς.»

  δεν θέλησε κρεβάτι με σωστά σκεπάσματα· | στον πρόδομο έξω κούρνιασε πάνω σε βοϊδοτόμαρο και με προβιές | σκεπάστηκε — εμείς του ρίξαμε μετά μια κάπα πάνω του.»

  Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

  ≈ συνώνυμα: εὕδω, καθεύδω, κοιμάομαι

Σύνθετα

• ἀποδαρθάνω
• ἐγκαταδαρθάνω
• ἐπικαταδαρθάνω
• καταδαρθάνω
• παραδαρθάνω
• συγκαταδαρθάνω

Κλίση

    δαρθάνω - ενεργητικοί τύποι

ενεργητικός ενεστώτας δαρθᾰν οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγὼ δαρθάνω δαρθάνω δαρθάνοιμι — σὺ δαρθάνεις δαρθάνῃς δαρθάνοις δάρθανε οὖτος δαρθάνει δαρθάνῃ δαρθάνοι δαρθανέτω ἡμεῖς δαρθάνομεν δαρθάνωμεν δαρθάνοιμεν — ὑμεῖς δαρθάνετε δαρθάνητε δαρθάνοιτε δαρθάνετε οὗτοι δαρθάνουσῐ(ν) δαρθάνωσῐ(ν) δαρθάνοιεν δαρθανόντων δαρθανέτωσαν 2o δυϊκός δαρθάνετον δαρθάνητον δαρθάνοιτον δαρθάνετον 3o δυϊκός δαρθάνετον δαρθάνητον δαρθανοίτην δαρθανέτων ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή: αρσενικό - θηλυκό - ουδέτερο δαρθάνειν δαρθάνων δαρθάνουσα δαρθάνον Ενεργητικός Παρατατικός προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἐδάρθανον - - - σύ ἐδάρθανες - - - οὖτος ἐδάρθανε - - - ἡμεῖς ἐδαρθάνομεν - - - ὑμεῖς ἐδαρθάνετε - - - οὗτοι ἐδάρθανον - - - Ενεργητικός Αόριστος β' προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἔδαρθον δάρθω δάρθοιμι - σύ ἔδαρθες δάρθῃς δάρθοις δαρθέ οὖτος ἔδαρθε δάρθῃ δάρθοι δαρθέτω ἡμεῖς ἐδάρθομεν δάρθωμεν δάρθοιμεν - ὑμεῖς ἐδάρθετε δάρθητε δάρθοιτε δάρθετε οὗτοι ἔδαρθον δάρθωσι(ν) δάρθοιεν δαρθόντων / δαρθέτωσαν ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή δαρθεῖν δαρθών δαρθοῦσα δαρθόν

Πηγές

• δαρθάνω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• δαρθάνω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.