ἱλάσκομαι

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

ἱλάσκομαι < αρχαία ελληνική ἵλαος, ἵλεως ("ευμενής"). Ρίζα σλα > σι-σλα (με αναδιπλασιασμό) > ἱ-λλα < ἱλα + πρόσφυμα -σκ-

Ρήμα

ἱλάσκομαι [ ῑ , ᾰ] (αποθετικό ρήμα) παρατατικός: ἱλασκόμην, μέσος μέλλων: ἱλάσομαι, παθητικός μέλλων: ἱλασθήσομαι, μέσος αόριστος: ἱλασάμην, παθητικός αόριστος: ἱλάσθην

1. (στον Όμηρο) + αιτιατική: εξιλεώνω, καταπραΰνω, κατευνάζω τους θεούς

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 1 (Α. Λοιμός. Μῆνις.)

   ↪ θεὸν ἱλάσκεσθαι: κερδίζω την εύνοια του θεού (1 (Α), στίχ. 336 )

   ↪ μολπῇ θεὸν ἱλάσκοντο: με άσματα τον θεό εξιλέωναν (1 (Α), στίχ. 473 , Μετάφραση: Ιάκωβος Πολυλάς @greek-language.gr)

   ↪ ὄφρ᾽ ἥμιν ἑκάεργον ἱλάσσεαι ἱερὰ ῥέξας (1 (Α), στίχ. 147 )

   ώστε για εμάς τον Εκάεργο (Απόλλωνα) να εξευμενίσεις κάνοντας ιερές θυσίες

   Μετάφραση: Ιάκωβος Πολυλάς @greek-language.gr

2. (και για ανθρώπους), εξευμενίζω, τιμώ, μετά θάνατον

   ※  5ος αιώνας κε ⌘ Ηρόδοτος, Ιστορίαι, 5. Τερψιχόρη, 47.2 ( @greek-language.gr)

   ἐπὶ γὰρ τοῦ τάφου αὐτοῦ ἡρώιον ἱδρυσάμενοι θυσίῃσι αὐτὸν ἱλάσκονται

   πάνω στον τάφο του ναό έχτισαν και με θυσίες τον λατρεύουν (σαν ημίθεο)

3. (ελληνιστική σημασία , στην Καινή Διαθήκη) εξιλεώνω

   ↪ ἱλάσκεσθαι τὰς ἁμαρτίας

   • + δοτική → δείτε τη λέξη ἱλάσθητι, προστακτική παθητικού αορίστου: συγχώρεσε!

Άλλες μορφές

• επικός μέλλων: ἱλάσσομαι

Παράγωγα

• ἱλασμός, ἐξιλασμός
• ἱλαστήριος, ἐξιλαστήριος
• ἱλαστής

Σύνθετα

• ἀφιλάσκομαι
• ἐξιλάσκομαι
• προϊλάσκομαι

Συγγενικά

• ἀνεξίλαστος
• ἀνίλαστος
• δυσεξίλαστος
• ἐξιλαστικός
• εὐεξίλαστος
• ἵλαος, ἵλεως
• ἱλαρός
• ἱλαρότης

Κλίση

1η συζυγία - μεσοπαθητικός ενεστώτας (αποθετικό ρήμα)
	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγὼ	ἱλάσκομαι	ἱλάσκωμαι	ἱλασκοίμην	—
σὺ	ἱλάσκῃ / ἱλάσκει	ἱλάσκῃ	ἱλάσκοιο	ἱλάσκου
οὖτος	ἱλάσκεται	ἱλάσκηται	ἱλάσκοιτο	ἱλασκέσθω
ἡμεῖς	ἱλασκόμεθα	ἱλασκώμεθα	ἱλασκοίμεθα	—
ὑμεῖς	ἱλάσκεσθε	ἱλάσκησθε	ἱλάσκοισθε	ἱλάσκεσθε
οὗτοι	ἱλάσκονται	ἱλάσκωνται	ἱλάσκοιντο	ἱλασκέσθων / ἱλασκέσθωσαν
2o δυϊκός	ἱλάσκεσθον	ἱλάσκησθον	ἱλάσκοισθον	ἱλάσκεσθον
3o δυϊκός	ἱλάσκεσθον	ἱλάσκησθον	ἱλασκοίσθην	ἱλασκέσθων
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή: αρσενικό - θηλυκό - ουδέτερο
	ἱλάσκεσθαι	ἱλασκόμενος	ἱλασκομένη	ἱλασκόμενον

Μέσος / Παθητικός Παρατατικός
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἱλασκόμην	-	-	-
σύ	ἱλάσκου	-	-	-
οὗτος	ἱλάσκετο	-	-	-
ἡμεῖς	ἱλασκόμεθα	-	-	-
ὑμεῖς	ἱλάσκεσθε	-	-	-
οὗτοι	ἱλάσκοντο	-	-	-

Μέσος Μέλλοντας
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἱλάσομαι	-	ἱλασοίμην	-
σύ	ἱλάσῃ / ἱλάσει	-	ἱλάσοιο	-
οὖτος	ἱλάσεται	-	ἱλάσοιτο	-
ἡμεῖς	ἱλασόμεθα	-	ἱλασοίμεθα	-
ὑμεῖς	ἱλάσεσθε	-	ἱλάσοισθε	-
οὗτοι	ἱλάσονται	-	ἱλάσοιντο	-
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
	ἱλάσεσθαι	ἱλασόμενος	ἱλασομένη	ἱλασόμενον

Παθητικός Μέλλοντας α'
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἱλασθήσομαι	-	ἱλασθησοίμην	-
σύ	ἱλασθήσῃ / ἱλασθήσει	-	ἱλασθήσοιο	-
οὖτος	ἱλασθήσεται	-	ἱλασθήσοιτο	-
ἡμεῖς	ἱλασθησόμεθα	-	ἱλασθησοίμεθα	-
ὑμεῖς	ἱλασθήσεσθε	-	ἱλασθήσοισθε	-
οὗτοι	ἱλασθήσονται	-	ἱλασθήσοιντο	-
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
	ἱλασθήσεσθαι	ἱλασθησόμενος	ἱλασθησομένη	ἱλασθησόμενον

Μέσος Αόριστος α'
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἱλασάμην	ἱλάσωμαι	ἱλασαίμην	-
σύ	ἱλάσω	ἱλάσῃ	ἱλάσαιο	ἵλασαι
οὖτος	ἱλάσατο	ἱλάσηται	ἱλάσαιτο	ἱλασάσθω
ἡμεῖς	ἱλασάμεθα	ἱλασώμεθα	ἱλασαίμεθα	-
ὑμεῖς	ἱλάσασθε	ἱλάσησθε	ἱλάσαισθε	ἱλάσασθε
οὗτοι	ἱλάσαντο	ἱλάσωνται	ἱλάσαιντο	ἱλασάσθων / ἱλασάσθωσαν
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
	ἱλάσασθαι	ἱλασάμενος	ἱλασαμένη	ἱλασάμενον

Παθητικός Αόριστος α'
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἱλάσθην	ἱλασθῶ	ἱλασθείην	-
σύ	ἱλάσθης	ἱλασθῇς	ἱλασθείης	ἱλάσθητι
οὖτος	ἱλάσθη	ἱλασθῇ	ἱλασθείη	ἱλασθήτω
ἡμεῖς	ἱλάσθημεν	ἱλασθῶμεν	ἱλασθείημεν / ἱλασθεῖμεν	-
ὑμεῖς	ἱλάσθητε	ἱλασθῆτε	ἱλασθείητε / ἱλασθεῖτε	ἱλάσθητε
οὗτοι	ἱλάσθησαν	ἱλασθῶσι(ν)	ἱλασθείησαν / ἱλασθεῖεν	ἱλασθέντων / ἱλασθήτωσαν
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
	ἱλασθῆναι	ἱλασθείς	ἱλασθεῖσα	ἱλασθέν

Αναφορές

• ἱλάσκομαι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἱλάσκομαι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.