δίζημαι
Αρχαία ελληνικά (grc)
επεξεργασία
Ετυμολογία
επεξεργασία
- δίζημαι < → λείπει η ετυμολογία
Ρήμα
επεξεργασία
δίζημαι επικός & ιωνικός τύπος , (αποθετικό ρήμα που απαντά μόνο σε ορισμένους τύπους)
- αναζητώ, επιδιώκω
- ※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 11 (λ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Νέκυια.), στίχ. 100
- «Νόστον δίζηαι μελιηδέα, φαίδιμ᾽ Ὀδυσσεῦ·
- «Τον νόστο σου γυρεύεις, γλυκόν σαν μέλι, Οδυσσέα περίφημε.
- Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr
- «Νόστον δίζηαι μελιηδέα, φαίδιμ᾽ Ὀδυσσεῦ·
- ※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 11 (λ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Νέκυια.), στίχ. 100
- αναζητώ, ζητώ πληροφορίες, εξετάζω
- ※ 6ος/5ος πκε αιώνας Ηράκλειτος, Απόσπασμα, 101, @scaife.perseus
- ἐδιζησάμην ἐμεωυτόν.
- Αναζήτησα τον εαυτό μου.
- Μετάφραση λέξεων: Βικιλεξικό.
- ἐδιζησάμην ἐμεωυτόν.
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 3 (Θάλεια), 41.1
- ταῦτα ἐπιλεξάμενος ὁ Πολυκράτης καὶ νόῳ λαβὼν ὥς οἱ εὖ ὑπετίθετο ὁ Ἄμασις, ἐδίζητο ἐπ᾽ ᾧ ἂν μάλιστα τὴν ψυχὴν ἀσηθείη ἀπολομένῳ τῶν κειμηλίων, διζήμενος δ᾽ εὕρισκε τόδε·
- Τα διάβασε αυτά ο Πολυκράτης, σκέφτηκε ότι ήταν σωστή η συμβουλή του Άμαση, και έπιασε να εξετάζει ποιός από τους θησαυρούς του θα του πλήγωνε την ψυχή πιο πολύ αν τον έχανε· και εξετάζοντας κατέληξε στο εξής:
- Μετάφραση (1992): Λεωνίδας Ζενάκος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr
- ταῦτα ἐπιλεξάμενος ὁ Πολυκράτης καὶ νόῳ λαβὼν ὥς οἱ εὖ ὑπετίθετο ὁ Ἄμασις, ἐδίζητο ἐπ᾽ ᾧ ἂν μάλιστα τὴν ψυχὴν ἀσηθείη ἀπολομένῳ τῶν κειμηλίων, διζήμενος δ᾽ εὕρισκε τόδε·
- ※ 6ος/5ος πκε αιώνας Ηράκλειτος, Απόσπασμα, 101, @scaife.perseus
- (+ απαρέμφατο) προσπαθώ να κάνω κάτι, επιθυμώ, ποθώ να κάνω κάτι
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 6 (Ἐρατώ), 52.6
- ὑποθέσθαι δὲ τοῦτον τὸν Πανίτην τάδε τοῖσι Λακεδαιμονίοισι, φυλάξαι τὴν γειναμένην ὁκότερον τῶν παιδίων πρότερον λούει καὶ σιτίζει· καὶ ἢν μὲν κατὰ ταὐτὰ φαίνηται ἀεὶ ποιεῦσα, τοὺς δὲ πᾶν ἕξειν ὅσον τι καὶ δίζηνται καὶ θέλουσι ἐξευρεῖν,
- ο Πανίτης αυτός έδωσε στους Λακεδαιμόνιους την εξής ιδέα: να παραφυλάξουν τη μάνα που τα γέννησε ποιό από τα δυο παιδιά λούζει και βυζαίνει πρώτο· κι αν φανεί ότι κρατά πάντοτε την ίδια σειρά, οι Λακεδαιμόνιοι θα ᾽χουν όλα όσα αποζητούν και θέλουν να βρουν·
- Μετάφραση (1993): Ηλίας Σπυρόπουλος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr
- ὑποθέσθαι δὲ τοῦτον τὸν Πανίτην τάδε τοῖσι Λακεδαιμονίοισι, φυλάξαι τὴν γειναμένην ὁκότερον τῶν παιδίων πρότερον λούει καὶ σιτίζει· καὶ ἢν μὲν κατὰ ταὐτὰ φαίνηται ἀεὶ ποιεῦσα, τοὺς δὲ πᾶν ἕξειν ὅσον τι καὶ δίζηνται καὶ θέλουσι ἐξευρεῖν,
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 6 (Ἐρατώ), 52.6
- (+ απαρέμφατο + αιτιατική) απαιτώ
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 7 (Πολύμνια), 103.2
- εἰ γὰρ κείνων ἕκαστος δέκα ἀνδρῶν τῆς στρατιῆς τῆς ἐμῆς ἀντάξιός ἐστι, σὲ δέ γε δίζημαι εἴκοσι εἶναι ἀντάξιον·
- Γιατί, αν ο καθένας από κείνους είναι σε θέση ν᾽ αντιμετωπίσει δέκα άντρες απ᾽ το δικό μου στρατό, τότε μπορώ να έχω την απαίτηση από σένα να ᾽σαι σε θέση να τα βγάλεις πέρα με είκοσι·
- Μετάφραση (1993): Ηλίας Σπυρόπουλος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr
- εἰ γὰρ κείνων ἕκαστος δέκα ἀνδρῶν τῆς στρατιῆς τῆς ἐμῆς ἀντάξιός ἐστι, σὲ δέ γε δίζημαι εἴκοσι εἶναι ἀντάξιον·
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 7 (Πολύμνια), 103.2
Άλλες μορφές
επεξεργασία- δωρικός τύπος : διζᾱμαι
- λεσβιακός τύπος: δίσδημαι
- κρητικός τύπος : δίτταμαι
Συνώνυμα
επεξεργασίαΠαράγωγα
επεξεργασίαΣύνθετα
επεξεργασίαΚλίση
επεξεργασία
Πηγές
επεξεργασία
- δίζημαι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
- δίζημαι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.