ἀμιρᾶς

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

ἀμιρᾶς ήδη από τον 7ο αιώνα κε < → λείπει η ετυμολογία

Ουσιαστικό

ἀμιρᾶς αρσενικό (σε χρήση και σήμερα ως ιδιωματικό)

1. (στρατιωτικός βαθμός, αξίωμα) στρατηγός, (στρατιωτικός και πολιτικός) διοικητής

   ※  14ος αιώνας, ⌘ Φλώριος και Πατζιαφλόρα, ανωνύμου, στίχ. 1311 (1311-1312)

   τότε ἤρεσεν τὸν ἀμιρᾶν τὸ κάλλος τῆς ὡραίας
   καὶ εἰς ἕνα πύργον ὑψηλὸν ἔβαλεν τὸ κοράσιον.

   Εμμανουήλ Κριαράς, Βυζαντινά Ιπποτικά Μυθιστορήματα, Αθήνα 1955, σελ. 166

   ※  16ος αιώνας, ⌘ Ιωάννης Πικατόρος Ρίμα θρηνητική Εἰς τὸν πικρὸν καὶ ἀκόρεστον Ἅδην, στίχος 284 (283-286)

   • Κ᾿ ἐκ᾿ εἶδα ἀφέντες, ἄρχοντες, στρατιῶτες καὶ ρηγάδες
     καὶ βασιλῆδες φοβερούς καὶ ὄμορφους ἀμιράδες
     καὶ παλληκάρια καὶ παιδιά, κοράσια ἀναπλεμένα
     κ' εἶχαν εἰς τοὺς σφονδύλους τους σκουλήκια φωλεμένα.

     Κριαράς Εμμανουήλ, Η «Ρίμα θρηνητική» του Ιωάννου Πικατόρου, Ακαδημία Αθηνών, Επετηρίς του Μεσαιωνικού Αρχείου Β' (1942), σελ. 28

   • κ' εἶδα ἀφένταις ἄρχοντες, στρατιώταις καὶ ῥηγάδες
     καὶ βασιλεῖδες φοβερούς κι ὄμορφους ἀμηράδες
     καὶ παλληκάρια καὶ παιδιά, κοράσι᾿ ἀναπλεμένα,
     κ᾿ εἶχον εἰς τοὺς σφονδύλους τους σκουλήκια φωλεμένα.

     Carmina Graeca medii aevi. Λειψία, Γερμανία: B. G. Teubner, εκδότης: Wilhelm Wagner, 1874, σελ. 232-233 @books.google.gr

2. (ως προσφώνηση, χαϊδευτικά) άρχοντά μου, αφέντη μου

Άλλες μορφές

• ἀμερᾶς
• ἀμηρᾶς

Συγγενικά

• ἀμηρτζάντης
• Ἀμιρᾶς (επώνυμο)
• Ἀμιρούτσης (επώνυμο)
• ἀμιρεύω
• ἀμιρικός
• ἀμίρισσα, ἀμήρισσα
• Ἀμίρισσα (κύριο όνομα)
• ἀμιρμαννῆς
• ἀμιρτζαντάριος
• πρωταμιρᾶς
• πρωτοαμιρᾶς

Κλιτικοί τύποι

• ἀμιρᾶν (αιτιατική ενικού)
• ἀμιράδες, ἀμηράδες (ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού)

Πηγές

• ἀμιρᾶς - LBG, ἀμηρᾶς - LBG - Trapp, Erich, et al. (1994–2007) Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9.-12. Jahrhunderts (Λεξικό της Βυζαντινής Ελληνικής, ιδίως για τον 9ο-12ο αιώνα), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Έκδοση της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών)
• ἀμιρᾶς -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα]. 
• ἀμιρᾶς σελ.18, Τόμος 2, σελ.19, Τόμος 2 & προσθήκες και βελτιώσεις: ἀμιρᾶς σελ.239, Τόμος 10 - Κριαράς, Εμμανουήλ. Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Τόμοι Α'-ΙΗ'. (Τόμοι ΙΕ'-ΙΗ' επιμ. Ιωάννης Ν. Καζάζης) πολυτονικό σύστημα: τόμοι 1-5, μεταγραφή σε μονοτονικό: τόμοι 6-τέλος], pdf.Βιβλιογραφία.  Άπαντα Εμμανουήλ Κριαρά στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.