βλαττίν

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

βλαττίν < → λείπει η ετυμολογία

Ουσιαστικό

βλαττίν ουδέτερο

1. πολυτελές μεταξωτό ύφασμα, συνήθως σε πορφυρό χρώμα

   ※  12ος αιώνας ⌘ Ανωνύμου, Διγενής Ακρίτης Λόγος 4ος, στίχ. 237 (237-238)

   πράσινον, ῥόδινον βλαττὶν εἶχεν εἰς τὸ καποῦλιν,
   καὶ τὴν σέλλαν ἐσκέπαζε νὰ μὴ κονιορτοῦται

   Mavrogordato John, Digenes Akrites edited with an Introduction, Translation and Commentary, Οξφόρδη, αρχική έκδοση: 1956, reprinted 1963, 1970. σελ. 80 @archive.org

   ※  12ος αιώνας ⌘ Ανωνύμου, Διγενής Ακρίτης χφ Τραπεζούντας (16ος αιώνας), στίχ. 1393 (1389-1393) έκδ. Σάθας-Legrand, 1875

   Καὶ παρευθὺς ὡς ἤκουσεν ὁ στρατηγὸς ἐκεῖνος,
   τὰς προῖκας ᾠκονόμησε κ’ ἔπεμψε πρὸς τὴν κόρην,
   καὶ δέδωκε χαρίσματα τῷ θαυμαστῷ ̓Ἀκρίτῃ,
   ἵππους ἀρίστους δώδεκα καὶ παμμεγέθεις μαύρους
   μετὰ βλαττίων ἐκλεκτῶν ἐπάνω σκεπασμένους

   Sathas C.-Legrand É., Les exploits de Digénis Akritas. Collection de monuments pour servir à l'étude de la langue néo-hellénique, Τόμος 6, Εκδότης: Librairie Maisonneuve, Αθήνα, 1875, σελ. 116, @google.books

2. (συνεκδοχικά) το ένδυμα που έχει φτιαχτεί απ’ αυτό το ύφασμα

   ※  11ος αιώνας, ⌘ Μιχαήλ Ψελλός Orationes forenses et acta, @catholiclibrary.org

   ἴσθι μέντοι γε καὶ τοῦτο, εὐγενέστατε καὶ γενναιότατε, ὡς πολλοῖς τῶν ἐν τῇ συμφωνίᾳ ἀξιωμάτων καὶ τυπικὰ βλαττία πρὸς τῇ ῥόγᾳ ἀγωρισμένα εἰσίν· ἡ μέντοι γε βασιλεία μου οὐ μέχρι τοῦ ἀριθμοῦ τούτων τὸν τῶν βλαττίων ἀριθμὸν ἀφορίζεται, ἀλλ', ἵν' ἔχοις τι κἀνταῦθα πλέον, σύμπαντα τὰ βλαττία πρὸς τοῖς διδομένοις μετὰ τῶν ἀξιωμάτων εἰς ἑκατοστὸν συγκεφαλαιοῦνται ἀριθμόν, ὧς εἶναι τὰ πολλαπλάσια τούτων ἐκτὸς τῶν ἀφωρισμένων τοῖς ἀξιώμασι.

   ※  12ος αιώνας ⌘ Μανασσῆς, Κωνσταντῖνος, De cerimoniis aulae Byzantinae @catholiclibrary.org

   ἰστέον, ὅτι τὰ μὲν βλαττία τά τε ἀράφια καὶ τὰ ἐῤῥαμμένα ἐν σκευαρίοις ὀφείλουσι βαστάζεσθαι, τὰ δὲ λοιπὰ πάντα, οἷον λωρωτὰ ἀληθινὰ ἐνθάδια ἐῤῥαμμένα τε καὶ ἀράφια ἐν βουλγιδίοις ἢ καὶ δισακκίοις· πυρέκβολα μετὰ ἵσκας, φανάρια χαλκᾶ κοσκινωτὰ βʹ, κανδῆλαι χαλκαῖ εἰς τὰ βασιλικὰ πεντζιμέντα δύο· πέταλα χαλκᾶ κοσκινωτὰ διὰ τὸ ἐπισκεπάζεσθαι τοὺς λάκκους, ἔνθα αἱ κανδῆλαι ἅπτουσιν.

Άλλες μορφές

• βλαττί
• βλαντί
• βλαντίν
• βλαντίον
• βλαττίον
• βλαυτίον (πιθανόν λανθασμένη γραφή αντί για βλαντίον)

Συγγενικά

• βλατέινος
• βλαττένδυτος
• βλαττικός
• βλαττίτζιν
• βλαττίτσιν
• βλατοπώλης
• βλαττοπώλης
• βλαττόστρωτος
• καταβλαττάς
• κατάβλαττον

Κλιτικοί τύποι

• βλαττίων (γενική πληθυντικού)
• βλαττία (ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού)

Δείτε επίσης

• στα νέα ελληνικά: βλαττίν, βλαττί, βλαντί, βλάντι, βλατί (ιδιωματικό)

Πηγές

• βλαττίν -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα]. 
• σελ.130, Τόμος 4 - Κριαράς, Εμμανουήλ. Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Τόμοι Α'-ΙΗ'. (Τόμοι ΙΕ'-ΙΗ' επιμ. Ιωάννης Ν. Καζάζης) πολυτονικό σύστημα: τόμοι 1-5, μεταγραφή σε μονοτονικό: τόμοι 6-τέλος], pdf.Βιβλιογραφία.  Άπαντα Εμμανουήλ Κριαρά στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. 
• βλαντίον - LBG - Trapp, Erich, et al. (1994–2007) Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9.-12. Jahrhunderts (Λεξικό της Βυζαντινής Ελληνικής, ιδίως για τον 9ο-12ο αιώνα), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Έκδοση της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών)
• βλαττίον - LBG - Trapp, Erich, et al. (1994–2007) Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9.-12. Jahrhunderts (Λεξικό της Βυζαντινής Ελληνικής, ιδίως για τον 9ο-12ο αιώνα), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Έκδοση της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών)
• βλαττίν - ⌘ Ἱστορικὸν Λεξικὸν τῆς Νέας Ἑλληνικῆς, τῆς τε κοινῶς ὁμιλουμένης καὶ τῶν ἰδιωμάτων (ΙΛΝΕ) της Ακαδημίας Αθηνών, online έως το λήμμα «δαχτυλωτός» (αναζήτηση, βραχυγραφίες). Έντυπη έκδοση: επτά τόμοι (1933‑2022) ως το λήμμα «δόγης»