ἄσφαλτος

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία 1

ἄσφαλτος < ἀ- + αρχαία ελληνική σφάλλω, σφαλ- + -τος

Επίθετο

ἄσφαλτος

1. που δε σφάλλει, άσφαλτος, αλάνθαστος

   ※  17ος αιώνας, ⌘ Η Θυσία του Αβραάμ , ανωνύμου, θρησκευτικό δράμα, στίχ.663 (στίχοι 663-664) @georgakas.lit.auth.gr

   Ἡ ζυγαρὰ ἡ ἄσφαλτος, ὁποὺ τὰ δίκια κρίνει,
   πῶς εἶναι μπορετὸν ἐδὰ νὰ σφάλει καὶ νὰ κλίνει;

   Wim F. Bakker & Arnold F. van Gemert (επιμ.), Η Θυσία του Αβραάμ, κριτική έκδοση, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1996.

   ※  17ος αιώνας, ⌘ Η Θυσία του Αβραάμ , ανωνύμου, θρησκευτικό δράμα, στίχ.943 (στίχοι 943-944) @georgakas.lit.auth.gr

   Χαρὰ σ’ ἐσένα, Ἀβραάμ, κι εἰς τ’ ἄσφαλτό σου ζάλο
   μὲ τὴν ἐμπιστοσύνη σου, ποὺ δὲν εὑρέθη εἰς ἄλλο.

   Wim F. Bakker & Arnold F. van Gemert (επιμ.), Η Θυσία του Αβραάμ, κριτική έκδοση, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1996.

2. (για το θάνατο) βέβαιος, σίγουρος

   ※  15ος αιώνας, Μαρίνος Φαλιέρος, Ρίμα Παρηγορητική, (κατά τον κώδικα 1549 της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης της Φλωρεντίας), στίχ. 41 (στίχοι 41-44) @ir.lib.uth.gr

   Λοιπόν αὐτοῦνο τ’ ἄχαρο καὶ τ’ ἄσφαλτο ταξίδι
   δὲν πρέπει τόσα δυνατὰ ἄθλητα νὰ μᾶς δίδῃ,
   τόσον καημὸν πρικότατον, πόνον καὶ ραθυμία,
   διατὶ δὲν ἔχου γλυτωμόν, οὐδὲ γιατρειὰ καμμία.

Ετυμολογία 2

ἄσφαλτος < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική ἄσφαλτος (ουσιαστικό)

Ουσιαστικό

ἄσφαλτος

• είδος πίσσας

Συγγενικά

• → δείτε τη λέξη σφάλλω

Πηγές

• ασφαλτ- -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα]. 
• ἄσφαλτος - LBG - Trapp, Erich, et al. (1994–2007) Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9.-12. Jahrhunderts (Λεξικό της Βυζαντινής Ελληνικής, ιδίως για τον 9ο-12ο αιώνα), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Έκδοση της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών)
• σελ.298, Τόμος 3 - Κριαράς, Εμμανουήλ. Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Τόμοι Α'-ΙΗ'. (Τόμοι ΙΕ'-ΙΗ' επιμ. Ιωάννης Ν. Καζάζης) πολυτονικό σύστημα: τόμοι 1-5, μεταγραφή σε μονοτονικό: τόμοι 6-τέλος], pdf.Βιβλιογραφία.  Άπαντα Εμμανουήλ Κριαρά στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. 
• Δημώδης Γραμματεία στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2015. Από τον Διγενή Ακρίτη (12ος αιώνας) έως την πτώση της Κρήτης (1669)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ἡ	ἄσφαλτος	αἱ	ἄσφαλτοι
γενική	τῆς	ἀσφάλτου	τῶν	ἀσφάλτων
δοτική	τῇ	ἀσφάλτῳ	ταῖς	ἀσφάλτοις
αιτιατική	τὴν	ἄσφαλτον	τὰς	ἀσφάλτους
κλητική ὦ!		ἄσφαλτε		ἄσφαλτοι
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		ἀσφάλτω
γεν-δοτ	τοῖν		ἀσφάλτοιν
Και ως αρσενικό στον Γαληνό, με τις ίδιες καταλήξεις. Επίσης, ως ουδέτερο τὸ ἄσφαλτον.
2η κλίση, Κατηγορία 'θρίαμβος' όπως «κάμινος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ἄσφαλτος, ήδη τον 5ο αιώνα < ἀ- + σφάλλω, σφαλ- + -τος

Ουσιαστικό

ἄσφαλτος θηλυκό (ή αρσενικό) (και σπάνια ουδέτερο: ἄσφαλτον)

1. άσφαλτος

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, στη Βικιθήκη

   • 6 (Ἐρατώ), 119.2

     καὶ γὰρ ἄσφαλτον καὶ ἅλας καὶ ἔλαιον ἀρύσσονται ἐξ αὐτοῦ τρόπῳ τοιῷδε·

     δηλαδή αντλούν απ᾽ αυτό άσφαλτο και αλάτι και λάδι με τον εξής τρόπο·

     Μετάφραση (1993): Ηλίας Σπυρόπουλος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

   • 1 (Κλειώ), 179.4

     οὗτος ὦν ὁ Ἲς ποταμὸς ἅμα τῷ ὕδατι θρόμβους ἀσφάλτου ἀναδιδοῖ πολλούς, ἔνθεν ἡ ἄσφαλτος ἐς τὸ ἐν Βαβυλῶνι τεῖχος ἐκομίσθη.

     Αυτός λοιπόν ο Ις, μαζί με το νερό, βγάζει στις πηγές του σβόλους από άσφαλτο· αποδώ μετέφεραν την άσφαλτο για το τείχος της Βαβυλώνας.

     Μετάφραση (1964): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

2. είδος πετρελαίου
3. πίσσα

Συγγενικά

θέμα σφαλτ- για την πίσσα ἀσφάλτιον ἀσφαλτίτης ἀσφαλτίζω ἀσφαλτοφόρος ἀσφαλτόπισσα ἀσφαλτόω ἀσφαλτωδεύομαι ἀσφαλτώδης ἀσφάλτωσις πισσάσφαλτος

και όπως στο σφάλλω ἀδιάσφαλτος ἀσφαλτίας δυσανάσφαλτος δαΐσφαλτος δυσανάσφαλτος δύσφαλτον εὐανάσφαλτος ὁλόσφαλτος σφάλτης

Πηγές

• ἄσφαλτος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἄσφαλτος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.