δρῦς

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
	δρῠ- +φωνήεν & δοτική πληθυντικού. Αλλού, δρῡ-
ονομαστική	ἡ	δρῦς	αἱ	δρύες
γενική	τῆς	δρυός	τῶν	δρυῶν
δοτική	τῇ	δρυῐ̈́	ταῖς	δρυσῐ́(ν)
αιτιατική	τὴν	δρῦν	τὰς	δρῦς
κλητική ὦ!		δρῦ		δρῦες
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		δρύε
γεν-δοτ	τοῖν		δρυοῖν
3η κλίση, Κατηγορία 'δρῦς' όπως «δρῦς» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

δρῦς, ήδη σύνθετο στη μυκηναϊκή 𐀉𐀫𐀵𐀗 (du-ro-to-mo, δυροτόμοι) < θέμα δρυ-, μεταπτωτική βαθμίδα για την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *drew- (ξύλο) < *dóru (δένδρο). Συγγενή: αρχαία ελληνική δόρυ και δένδρον, σανσκριτική दारु (dā́ru), μέση περσική 𐎭𐎠𐎽𐎺 (dāruv), λατινική durus, αγγλοσαξονική trēow (> αγγλική tree)

Ουσιαστικό

δρῦς θηλυκό (αργότερα, σπάνια αρσενικό)

1. (αρχική σημασία) κάθε δέντρο
2. (δέντρο) δρυς, βελανιδιά

   ↪ ἡ φηγὸς καὶ ἡ πρῖνος εἴδη δρυός

   ↪ πίειρα δρῦς (δρυς με ρητίνη, δηλαδή το πεύκο)

   ↪ δρῦς ποντία (μεγάλα φαιοφύκη της ανατολικής Μεσογείου, το Sargassum vulgare)

   ↪ δρυς θαλασσία ή ἁλίφλοιος

3. (μεταφορικά) υπέργηρος

Εκφράσεις

• οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός, οὐδ᾽ ἀπὸ πέτρης ἐσσί (δεν είσαι από ξύλο ή πέτρα, παροιμία και φράση που χρησιμοποιούσαν όταν έννοούσαν ότι "δεν έπεσες από τον ουρανό", σε γέννησε μάνα και πατέρας, έχεις πατρίδα και υποχρεώσεις)
• δρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται (άμα πέσει η βελανιδιά ο καθένας τρέχει να αρπάξει ό,τι προλάβει για καυσόξυλα και μεταφορικά, όταν ένας ισχυρός άνδρας αποδυναμωθεί, όλοι προσπαθούν να επωφεληθούν από το κενό της εξουσίας ή από την περιουσία του)
• διὰ πέτρας καὶ διὰ δρυὸς ὁρᾶν ("βλέπει μέσα από τοίχους", όταν κανείς δεν μπορεί να μαντέψει σωστά)
• τί ἦ μοι ταῦτα περὶ δρῦν ἢ περὶ πέτρην; (τι είναι αυτά που λέτε περί ανέμων και υδάτων, για άσχετα δηλαδή ζητήματα)

Συγγενικά

• δόρυ
• δρύοψ
• δρυμός
• δένδρον / δένδρεον

Σύνθετα

• δρυοκολάπτης
• δρυόπη
• δρυοτόμος, δρυτόμος (ο ξυλοκόπος)
• δρυοτομία (το κλάδεμα για καυσόξυλα)
• δρυοτομική (η τέχνη του ξυλοκόπου)
• δρυπεπής (ώριμος καρπός)
• δρύφακτος (κάγκελα στα δικαστήρια, μπαλκόνι)
• δρύοχοι/δρύοχα (δρῦς και ἒχω) (τα ξύλινα υποστηρίγματα στο σκαρί του πλοίου κατά τη ναυπήγηση)

Πηγές

• δρῦς - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• δρῦς - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.