ποταμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 8:
 
==={{ουσιαστικό|el}}===
[[Αρχείο:Θέα στον Αλιακμονα.jpg|250px|thumb|Ο ποταμός Αλιάκμονας είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας που πηγάζει σε ελληνικό έδαφος.]]
[[Αρχείο:River Fluvià at Olot 20060418 03.JPG|200px|thumb|ποταμός]]
'''{{PAGENAME}}''' {{α}}
# {{γεωγρ}} μεγάλη ποσότητα νερού που ρέει κατά μεγάλο μήκος με φυσική ροή σε μια [[κοίτη]] με ορισμένες [[όχθη|όχθες]]. Ξεκινά από μια φυσική [[πηγή]] και καταλήγει σε [[θάλασσα]] ή σε [[λίμνη]]
#: ''Ἀπὸ κάτω μας περνοῦσεν ὁ Zαγοριάς, ὁ ὁποῖος σὲ 150 μέτρα ἐχύνετο εἰς τὸν Ἀῶον '''ποταμόν'''.'' (Β. Καρατζίκας, ''Πυροβολητὴς Πεζικοῦ Bλάσης Kαρατζίκας. Ἡμερολόγιον ἐκστρατείας: Nοέμ. 1940 - Ἀπρ. 1941'', Σάββατον 22.2.1941)
#: ''ο '''ποταμός''' Δούναβης''
# {{μτφρ}} μεγάλη [[ποσότητα]] ή έκταση
#: ''Eἰς τὴν Ἀθήνα, ποὺ ἤτονε τσῆ Mάθησης ἡ βρώσις, / καὶ τὸ θρονὶ τῆς Ἀφεντιᾶς, κι ὁ '''ποταμὸς''' τσῆ Γνώσης.'' (Β. Κορνάρος, ''Ἐρωτόκριτος'', Α, στ. 25–26, 16ος αι.)
#: '''''ποταμοί''' δακρύων''
#: ''είναι μυθιστόρημα '''ποταμός'''''
# κύρια οριζόντια [[δοκός]] στη βάση της [[στέγη|στέγης]]
#: ''μεΜε το σεισμό, έσπασε ο '''ποταμός''' της σκεπής.''
 
===={{εκφράσεις}}====
* '''άνω ποταμών''': ανυπόφοροςκάτι το παράδοξο παράλογο, εξοργιστικόςανυπόφορο ή εξοργιστικό
*: ''Ανέφερε στον παπα-Μαρίνο όσα '''άνω ποταμών''' συνάντησε στο πρωινό του διάβα.'' (Γ. Μακριδάκης, ''Αντί Στεφάνου'', 2015)
 
Η φράση συναντάται στην τραγωδία του Ευριπίδη ''Μήδεια'' του Ευριπίδη, στο 2ο χορικό (στ. 410 κεκ.ε.):
 
ἄνω<i>Ἄνω ποταμῶν ἱερῶν χωροῦσι παγαί͵ [στρ. παγαί,<br>
καὶ δίκα καὶ πάντα πάλιν στρέφεται.: <br>
ἀνδράσι μὲν δόλιαι βουλαί͵βουλαί, θεῶν δ' <br>
οὐκέτι πίστις ἄραρε· ἄραρεν.<br/i> [στ. 410&ndash;413]
τὰν δ' ἐμὰν εὔκλειαν ἔχειν βιοτὰν στρέψουσι φᾶμαι· <br>
ἔρχεται τιμὰ γυναικείῳ γένει· [410-415]
ΑποΑπό τητην μετάφασημετάφραση του Π.Παντελή Πρεβελάκη, διαβάζουμε
<i>Τα Ιεράιερά τα ποτάμια γυρίζουν [στρ. <br>
εκεί πάνω που πιάνουνται. Ναί! Δικιοσύνη <br>
και τα πάντα άνω-κάτω στραφήκαν.<br>
Των αντρών δολερές οι βουλές, <br>
κ' είναι η πίστη στους θεούς σαλεμένη. <br/i>
Αλλ' η ζήση η δική μου τρανά θ' ακουστεί, <br>
τί θ' αλλάξει του πλήθους η γνώμη. <br>
Να, ζυγώνει η τιμή το γυναίκειο το γένος· <br>
πια ποτέ κακοκέλαδη φήμη <br>
στίς γυναίκες δε θάχει να σούρνει.
 
Το κυρίως νόημα είναι,: «τα πάντα άνω-κάτω στραφήκαν». Η Μήδεια είναι γυναίκα του Ιάσονα κικαι εγγονή του Θεούθεού Ήλιου. Όταν όμως ο Ιάσονας την παρατά,εγκαταλείπει για την κατά πολύ νεότερη θυγατέρα του Κορίνθιου βασιλιά Κρέοντα, τη Γλαύκη ή Κρέουσα, ο Ευριπίδης παρουσιάζει μια Μήδεια συμπαθητική ή εν πάση περιπτώσει κατανοητή με ανθρώπινους όρους &mdash; και τελικάταυτόχρονα τηυποσκάπτει μνηστεύεται,σοβαρά το ηρωικό μεγαλείο του Ιάσονα. Με τον στίχο αυτό ο Ευριπίδης παρουσιάζειθέλει μιανα καταδείξει ότι η πράξη αυτή του Ιάσονα για την Μήδεια φρικιαστικήσήμαινε μέσακάτι στηντο τραγικότητάυπερβολικά τηςπαράδοξο, ενώόσο και το να κυλάνε τα ποτάμια προς το βουνό και παράλληλαόχι δημιουργείαπό τις προϋποθέσειςπηγές μιαςτου Μήδειαςβουνού, συμπαθητικήςπου είναι ψηλά, προς τις λίμνες ή εντις πάσηθάλασσες περιπτώσειπου κατανοητήςείναι χαμηλότερα. Το νόημα της φράσης αυτής του Ευριπίδη έχει φτάσει ως τις ημέρες μας με ανθρώπινουςτο όρουςίδιο —καιαναλλοίωτο ταυτόχρονανόημα, υποσκάπτειπροκειμένου σοβαράνα καταδείξει το ηρωικόπαράλογο μεγαλείοκάθε τουπράξης Ιάσοναπου δεν συμβαδίζει με την φυσική ροή των πραγμάτων.
Με τον στίχο αυτό ο Ευριπίδης θέλει να καταδείξει τη σοβαρότητα που σήμαινε η πράξη αυτή του Ιάσονα για τη Μήδεια. Σήμαινε κάτι το υπερβολικά παράδοξο, όσο και το να κυλάνε τα ποτάμια προς το βουνό και όχι από την πηγή του βουνού που είναι ψηλά, σε σχέση με τις λίμνες ή τις θάλασσες που είναι χαμηλότερα, κάτω. Και έτσι, όσο απίθανο είναι το προς το άνω (ρεύμα των) ποταμών, άλλο τόσο απίθανη ήταν και κάθε πράξη πέρα από τη φυσική πραγματικότητα (της ανάποδης πορείας των ποταμών).
 
Το νόημα της φράσης αυτής του Ευριπίδη, με την γνωστή ή άγνωστη για πολλούς καταγωγή της, έχει φτάσει ως τις μέρες μας με το ίδιο αναλλοίωτο νόημα, προκειμένου να καταδείξει το παράλογο κάθε πράξης που δεν συμβαδίζει με την φυσική ροή των πραγμάτων.
* '''Μην παίρνεις δίκιο ορφανού, ούτε τόπο ποταμού''': μην αδικείς άτομα ευπαθή και μην στηρίζεσαι σε χώρο ασταθή (λαϊκή παροιμία)
Ανακτήθηκε από "https://el.wiktionary.org/wiki/ποταμός"