ποταμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 3:
==={{ετυμολογία}}===
: '''{{PAGENAME}}''' < {{αρχ}} ποταμός
Η φράση συναντάται στην τραγωδία ¨Μήδεια¨ του Ευριπίδη στο 2° χορικό (στ. 410 κε) ▼
ἄνω ποταμῶν ἱερῶν χωροῦσι παγαί͵ [στρ. ▼
καὶ δίκα καὶ πάντα πάλιν στρέφεται. ▼
ἀνδράσι μὲν δόλιαι βουλαί͵ θεῶν δ΄ ▼
οὐκέτι πίστις ἄραρε· ▼
τὰν δ΄ ἐμὰν εὔκλειαν ἔχειν βιοτὰν στρέψουσι φᾶμαι· ▼
ἔρχεται τιμὰ γυναικείῳ γένει· [410-415]▼
Απο τη μετάφαση του Π. Πρεβελάκη, διαβάζουμε▼
Τα Ιερά τα ποτάμια γυρίζουν [στρ.▼
εκεί πάνω που πιάνουνται. Ναί! Δικιοσύνη▼
και τα πάντα άνω-κάτω στραφήκαν.▼
Των αντρών δολερές οι βουλές,▼
κ' είναι η πίστη στους θεούς σαλεμένη.▼
Αλλ' η ζήση η δική μου τρανά θ' ακουστεί,▼
τί θ' αλλάξει του πλήθους η γνώμη.▼
Να, ζυγώνει η τιμή το γυναίκειο το γένος·▼
πια ποτέ κακοκέλαδη φήμη▼
στίς γυναίκες δε θάχει να σούρνει.▼
Η Μήδεια είναι γυναίκα του Ιάσονα κι εγγονή του Θεού Ήλιου. Όταν όμως ο Ιάσονας την παρατά, για την κατά πολύ νεότερη θυγατέρα του Κορίνθιου βασιλιά Κρέοντα, τη Γλαύκη ή Κρέουσα και τελικά τη μνηστεύεται, ο Ευριπίδης παρουσιάζει μια Μήδεια φρικιαστική μέσα στην τραγικότητά της, ενώ παράλληλα δημιουργεί τις προϋποθέσεις μιας Μήδειας συμπαθητικής ή εν πάση περιπτώσει κατανοητής με ανθρώπινους όρους —και ταυτόχρονα υποσκάπτει σοβαρά το ηρωικό μεγαλείο του Ιάσονα. ▼
Με τον στίχο αυτό ο Ευριπίδης θέλει να καταδείξει τη σοβαρότητα που σήμαινε η πράξη αυτή του Ιάσονα για τη Μήδεια. Σήμαινε κάτι το υπερβολικά παράδοξο, όσο και το να κυλάνε τα ποτάμια προς το βουνό και όχι από την πηγή του βουνού που είναι ψηλά, σε σχέση με τις λίμνες ή τις θάλασσες που είναι χαμηλότερα, κάτω. Και έτσι, όσο απίθανο είναι το προς το άνω (ρεύμα των) ποταμών, άλλο τόσο απίθανη ήταν και κάθε πράξη πέρα από τη φυσική πραγματικότητα (της ανάποδης πορείας των ποταμών).▼
Το νόημα της φράσης αυτής του Ευριπίδη, με την γνωστή ή άγνωστη για πολλούς καταγωγή της, έχει φτάσει ως τις μέρες μας με το ίδιο αναλλοίωτο νόημα, προκειμένου να καταδείξει το παράλογο κάθε πράξης που δεν συμβαδίζει με την φυσική ροή των πραγμάτων. ▼
==={{προφορά}}===
{{ΔΦΑ|pɔ.ta.ˈmɔs|γλ=el}}
==={{ουσιαστικό|el}}===
[[Αρχείο:River Fluvià at Olot 20060418 03.JPG|200px|thumb|ποταμός]]
Γραμμή 47 ⟶ 21 :
* '''άνω ποταμών''': ανυπόφορος, εξοργιστικός
*: ''Ανέφερε στον παπα-Μαρίνο όσα '''άνω ποταμών''' συνάντησε στο πρωινό του διάβα.'' (Γ. Μακριδάκης, ''Αντί Στεφάνου'', 2015)
▲ἄνω ποταμῶν ἱερῶν χωροῦσι παγαί͵ [στρ. <br>
▲καὶ δίκα καὶ πάντα πάλιν στρέφεται. <br>
▲οὐκέτι πίστις ἄραρε· <br>
▲ἔρχεται τιμὰ γυναικείῳ γένει· [410-415]
▲Απο τη μετάφαση του Π. Πρεβελάκη, διαβάζουμε
▲Τα Ιερά τα ποτάμια γυρίζουν [στρ. <br>
▲εκεί πάνω που πιάνουνται. Ναί! Δικιοσύνη <br>
▲και τα πάντα άνω-κάτω στραφήκαν.<br>
▲Των αντρών δολερές οι βουλές, <br>
▲κ' είναι η πίστη στους θεούς σαλεμένη. <br>
▲Αλλ' η ζήση η δική μου τρανά θ' ακουστεί, <br>
▲τί θ' αλλάξει του πλήθους η γνώμη. <br>
▲Να, ζυγώνει η τιμή το γυναίκειο το γένος· <br>
▲πια ποτέ κακοκέλαδη φήμη <br>
▲στίς γυναίκες δε θάχει να σούρνει.
▲Το κυρίως νόημα είναι, «τα πάντα άνω-κάτω στραφήκαν». Η Μήδεια είναι γυναίκα του Ιάσονα κι εγγονή του Θεού Ήλιου. Όταν όμως ο Ιάσονας την παρατά, για την κατά πολύ νεότερη θυγατέρα του Κορίνθιου βασιλιά Κρέοντα, τη Γλαύκη ή Κρέουσα και τελικά τη μνηστεύεται, ο Ευριπίδης παρουσιάζει μια Μήδεια φρικιαστική μέσα στην τραγικότητά της, ενώ παράλληλα δημιουργεί τις προϋποθέσεις μιας Μήδειας συμπαθητικής ή εν πάση περιπτώσει κατανοητής με ανθρώπινους όρους —και ταυτόχρονα υποσκάπτει σοβαρά το ηρωικό μεγαλείο του Ιάσονα.
▲Με τον στίχο αυτό ο Ευριπίδης θέλει να καταδείξει τη σοβαρότητα που σήμαινε η πράξη αυτή του Ιάσονα για τη Μήδεια. Σήμαινε κάτι το υπερβολικά παράδοξο, όσο και το να κυλάνε τα ποτάμια προς το βουνό και όχι από την πηγή του βουνού που είναι ψηλά, σε σχέση με τις λίμνες ή τις θάλασσες που είναι χαμηλότερα, κάτω. Και έτσι, όσο απίθανο είναι το προς το άνω (ρεύμα των) ποταμών, άλλο τόσο απίθανη ήταν και κάθε πράξη πέρα από τη φυσική πραγματικότητα (της ανάποδης πορείας των ποταμών).
▲Το νόημα της φράσης αυτής του Ευριπίδη, με την γνωστή ή άγνωστη για πολλούς καταγωγή της, έχει φτάσει ως τις μέρες μας με το ίδιο αναλλοίωτο νόημα, προκειμένου να καταδείξει το παράλογο κάθε πράξης που δεν συμβαδίζει με την φυσική ροή των πραγμάτων.
* '''Μην παίρνεις δίκιο ορφανού, ούτε τόπο ποταμού''': μην αδικείς άτομα ευπαθή και μην στηρίζεσαι σε χώρο ασταθή (λαϊκή παροιμία)
| |||